เสนาสนะป่า: การบริหารจัดการตามแนวทางพระพุทธศาสนา

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเรื่องเสนาสนะป่าในพระพุทธศาสนา และศึกษาการบริหารจัดการตามแนวทางพระพุทธศาสนา โดยใช้การศึกษาจากเอกสารหนังสือและบทความที่เกี่ยวข้อง ผลการศึกษาพบว่า เสนาสนะป่ามีความสำคัญสำหรับภิกษุในฐานะเป็นหนึ่งในปัจจัย 4 ก่อนภิกษุจะไปอยู่ในเสนาสนะป่าต้องบอกภิกษุในวัดและผู้ปกครองหมู่บ้านให้ทราบเพื่อให้เป็นพยานรับรู้การมาพักอาศัยในป่าของตน ภิกษุควรไปอยู่ในเสนาสนะป่าเพื่อให้เกิดความสงบและมีเวลาปฏิบัติธรรมได้เต็มที่ ไม่ใช่เพื่อต้องการให้ผู้คนศรัทธาหรือสร้างชื่อเสียงว่าเป็นผู้ปฏิบัติเคร่งครัด การอยู่ในเสนาสนะป่าจะช่วยให้เกิดความสงบ (วิเวก) 3 ด้าน คือ (1) กายวิเวก: ร่างกายสงบ ไม่ถูกรบกวนจากเสียงดังหรือผู้คนที่แวะมาหา (2) จิตวิเวก : จิตสงบ ไม่ถูกรบกวนจากกิเลสหรือเรื่องรบกวนจิตใจ จิตเป็นสมาธิ และ (3) อุปธิวิเวก: สงัดจากกิเลส คือ มีจิตบริสุทธิ์ ปราศจากกิเลสทั้งปวง ความวิเวกทั้ง 3 นี้จะส่งผลให้สามารถพัฒนาตนตามหลักไตรสิกาขา คือ ศีล สมาธิ และปัญญา สำหรับเสนาสนะป่านั้นมักสร้างใน 3 สถานที่ คือ (1) ป่าติดหมู่บ้าน (2) ป่าห่างใกล้หมู่บ้าน หรือ (3) ภูเขา แต่สถานที่เหล่านี้ต้องตั้งอยู่ไม่ไกลชุมชนมากนัก เพื่อป้องกันไม่ให้ชาวบ้านมารบกวนและเพื่อให้ภิกษุสามารถเดินเข้ามารับอาหารบิณฑบาตในหมู่บ้านได้