มารที่ปรากฏในพรหมนิมันตนิกสูตร

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและวิเคราะห์มารที่ปรากฏในพรหมนิมันตนิกสูตร จากการศึกษาพบว่า มารคือ สิ่งที่สามารถครอบงำและทำให้ตกอยู่บ่วงอำนาจของตนได้ มารที่มีอำนาจสามารถครอบงำและทำให้ปาริสัชชาพรหมตกอยู่ในอำนาจได้นั้นก็คือ กิเลสมารและอภิสังขารมาร เพราะปาริสัชชาพรหมเป็นผู้มีภวทิฏฐิ คือทิฏฐิอันมีความยึดมั่นถือมั่นเป็นฐาน ซึ่งเป็นที่อาศัยอยู่ของเหล่าสัตว์มีอนุสัยที่เป็นกิเลสที่นอนเนื่องซึ่งเหล่าสัตว์ยังละไม่ได้ในชั้นรูปาวจรภูมิ กลายเป็นอวิชชาสังโยชน์ คือกิเลสเครื่องประกอบสัตว์ไว้ในภพ ซึ่งมีความปรุงแต่งที่เรียกว่า อปุญญาภิสังขาร สภาพที่ปรุงแต่งกรรมฝ่ายชั่ว เป็นตัวมารที่สืบเนื่องมาจากกิเลส เพราะมารย่อมติดตามสัตว์โดยสิ่งที่ยึดถือ การที่มารไม่สามารถครอบงำพระพุทธองค์ได้ เพราะพระพุทธองค์ทรงเป็นผู้ตัดอนุสัยกิเลสได้แล้วและเป็นผู้พ้นแล้วจากบ่วงของมารทั้งปวง ทรงสามารถครอบงำมารได้ รวมถึงเป็นผู้พ้นแล้วจากสิ่งที่เป็นของทิพย์และเป็นของมนุษย์ อันเป็นเครื่องพันธนาการ