การพัฒนาผลิตภัณฑ์ชุมชนด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่นแบบมีส่วนร่วม เพื่อลดค่าใช้จ่ายครัวเรือน ตำบลทุ่งก่อ อำเภอเวียงเชียงรุ้ง จังหวัดเชียงราย

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อวิเคราะห์บริบทชุมชน ปัญหาและแนวทางแก้ไขปัญหาด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่น ในการลดค่าใช้จ่ายครัวเรือน ตำบลทุ่งก่อ อำเภอเวียงเชียงรุ้ง จังหวัดเชียงราย และพัฒนาผลิตภัณฑ์ชุมชนด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่นแบบมีส่วนร่วม เพื่อลดค่าใช้จ่ายครัวเรือน ตำบลทุ่งก่อ อำเภอเวียงเชียงรุ้ง จังหวัดเชียงราย  กลุ่มผู้ให้ข้อมูลในการวิจัย ได้แก่ ปราชญ์ชุมชน ผู้นำชุมชน กลุ่มผู้สูงอายุ และกลุ่มพัฒนาสตรี รวมจำนวน 50 คน ที่เป็นประชาชนในตำบลทุ่งก่อ อำเภอเวียงเชียงรุ้ง จังหวัดเชียงราย ซึ่งใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง เครื่องมือในการวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้าง แหล่งข้อมูลมาจากปราชญ์ชุมชน ผู้นำชุมชน กลุ่มผู้สูงอายุ  และกลุ่มพัฒนาสตรี เพื่อรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับบริบทของชุมชน ปัญหาที่พบ และแนวทางการแก้ไขโดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นโดยใช้วิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก การสนทนากลุ่ม การสังเกตแบบมีส่วนร่วม เอกสารทางวิชาการและข้อมูลจากหน่วยงานภาครัฐ

ผลการวิจัยพบว่า ชุมชนตำบลทุ่งก่อเผชิญปัญหาผลผลิตทางการเกษตรเสียหายจากศัตรูพืช และ สภาพอากาศ รวมถึงปัญหาผลผลิตล้นตลาด ทำให้ราคาตกต่ำ ชุมชนมีแนวทางแก้ไขปัญหาโดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น เช่น การนำสับปะรดหรือเปลือกสับปะรด หรือมะนาวที่เหลือใช้มาพัฒนาผลิตภัณฑ์น้ำยาล้างจาน ซึ่งการตัดสินใจดำเนินโครงการนี้เป็นความร่วมมือระหว่างนักวิจัยและชุมชน โดยใช้กระบวนการมีส่วนร่วมของปราชญ์ชุมชนผู้นำชุมชน กลุ่มผู้สูงอายุ และกลุ่มพัฒนาสตรี อีกทั้งชุมชนได้พัฒนาผลิตภัณฑ์โดยได้สูตรน้ำยาล้างจานจาก เปลือกสับปะรด และมะนาว โดยใช้วัตถุดิบที่มีอยู่ในท้องถิ่น ร่วมกับส่วนผสมอื่น ๆ เช่น สารเคมี N70 และเกลือ โดยสูตรที่พัฒนาขึ้นใหม่สามารถผลิตน้ำยาล้างจานได้ 20 ลิตรต่อครั้ง ซึ่งมากกว่าสูตรเดิมที่ผลิตได้เพียง 10 ลิตร ด้านการผลิตน้ำยาล้างจานใช้ต้นทุนเพียง 120 บาทต่อ 20 ลิตร ขณะที่การซื้อน้ำยาล้างจานในปริมาณเดียวกัน จะมีค่าใช้จ่าย 1,000 บาท ทำให้สามารถประหยัดค่าใช้จ่ายในครัวเรือนได้ 880 บาทต่อปี นอกจากการลดค่าใช้จ่ายแล้ว โครงการนี้ยังช่วยสร้างโอกาสพัฒนาอาชีพ และส่งเสริมคุณภาพชีวิตของชุมชนผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่า การใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น และการมีส่วนร่วมของชุมชนสามารถช่วยลดต้นทุนในครัวเรือน ส่งเสริมเศรษฐกิจพอเพียง และสร้างความยั่งยืนในการดำรงชีวิตของชุมชนได้