เพรียกพร่ำจากไพรพฤกษ์: แนวคิดนิเวศสำนึกในรวมบทกวี “ที่ใดมีรัก ที่นั่นมีรัก” ของ ไพวรินทร์ ขาวงาม

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาแนวคิดนิเวศสำนึกที่ปรากฏในรวมบทกวีนิพนธ์ “ที่ใดมีรัก ที่นั่นมีรัก” ของไพวรินทร์ ขาวงาม และวิเคราะห์กลวิธีการนำเสนอแนวคิดดังกล่าว ผลการศึกษาพบว่า ที่ใดมีรัก ที่นั่นมีรัก ปรากฏแนวคิดนิเวศสำนึกอย่างเด่นชัด ผ่านการเล่าเรื่องจากประสบการณ์ชีวิตของกวี โดยถูกนำเสนอผ่านองค์ประกอบต่าง ๆ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงบทบาทของธรรมชาติ ที่นอกจากจะมีความสัมพันธ์ในฐานะฉาก เพื่อแสดงอารมณ์ ความรู้สึกกับ ตัวละครเฉกเช่นวรรณคดีไทยในอดีตแล้ว แนวคิดดังกล่าวยังเป็นการมองธรรมชาติในลักษณะกระบวนทัศน์แบบองค์รวม เห็นได้จากธรรมชาติในฐานะมารดาผู้ให้กำเนิด ที่พึ่งพา ผู้เยียวยา หรือแม้แต่เป็นคันฉ่องส่องพุทธธรรม ในทางกลับกัน กวีได้นำเสนอพฤติกรรมที่สะท้อนถึงระบบความคิดของมนุษย์เป็นศูนย์กลาง จนนำมาสู่การเปลี่ยนแปลงพื้นที่ทางธรรมชาติ การสร้างภาพลักษณ์ของเมืองที่มีบทบาทเป็นผู้ร้าย การกำหนดคุณค่า และให้ความหมายแก่ธรรมชาติ โดยตัวละคร โครงเรื่อง และฉาก เป็นองค์ประกอบสำคัญที่นำไปสู่แนวคิดเรื่องตัวตนเชิงนิเวศของกวี อันเป็นการยืนยันอัตลักษณ์ของมนุษย์และแสดงความสัมพันธ์ระหว่างกวีกับธรรมชาติที่ไม่สามารถแยกออกจากกันได้ ส่วนในแง่ของกลวิธีการนำเสนอแนวคิดนิเวศสำนึก ปรากฏการใช้ภาษา เครื่องหมายวรรคตอน สัญลักษณ์ และกลวิธีการเล่าเรื่อง ทำให้บทกวีนิพนธ์ฉายภาพแนวคิดนิเวศสำนึกได้อย่างเด่นชัด