ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความรุนแรงของอาการปวดข้อเข่าของผู้สูงอายุ ในอำเภอผักไห่ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

บทคัดย่อ

           การศึกษาครั้งนี้เป็นการศึกษาเชิงภาคตัดขวาง เพื่อศึกษาระดับความรุนแรงของอาการปวดข้อเข่าและหาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยต่าง ๆ กับความรุนแรงของอาการปวดข้อเข่าของผู้สูงอายุ ในอำเภอผักไห่ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา กลุ่มตัวอย่างคือ ผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในอำเภอผักไห่ จำนวน 268 คน โดยเลือกกลุ่มตัวอย่างด้วยวิธีการสุ่มแบบชั้นภูมิ ระหว่างเดือนพฤษภาคม ถึง ธันวาคม พ.ศ. 2559 เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง ประกอบด้วย 4 ส่วน ได้แก่ 1.) แบบสัมภาษณ์ข้อมูลส่วนบุคคล 2.) แบบประเมินความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวัน 3.) แบบประเมินพฤติกรรมการดูแลตนเองของผู้สูงอายุ และ 4.) แบบประเมินความรุนแรงของการปวดข้อเข่าในผู้สูงอายุ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและการวิเคราะห์แบบถดถอยพหุขั้นตอน ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีระดับความรุนแรงของอาการปวดข้อเข่าอยู่ในระดับรุนแรงน้อย (ร้อยละ 44.8) รองลงมาคือ รุนแรงปานกลาง ไม่รุนแรง และรุนแรงมาก (ร้อยละ 36.6, 14.9 และ 3.7 ตามลำดับ) เมื่อวิเคราะห์แบบถดถอยพหุแบบขั้นตอน พบว่า ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความรุนแรงของอาการปวดข้อเข่าของผู้สูงอายุ ได้แก่ ผู้สูงอายุตอนกลาง (OR=1.26, 95% CI= 1.44-2.29, p=0.003), ผู้สูงอายุตอนปลาย (OR=3.13, 95% CI=1.88-11.04, p=0.001), ภาวะน้ำหนักเกิน/ภาวะอ้วน (OR=1.39, 95% CI=2.29-4.88, p=0.032) พฤติกรรมการดูแลตนเองเกี่ยวกับอาการปวดข้อเข่าระดับปานกลาง (OR=2.53, 95% CI=1.56-4.18, p=0.004) พฤติกรรมการดูแลตนเองเกี่ยวกับอาการปวดข้อเข่าระดับต่ำ (OR=2.61, 95% CI=1.53-4.87, p=0.002) และความไม่สม่ำเสมอในการมารับบริการ (OR= 4.76, 95% CI= 1.66-13.63, p=0.004) ผลจากการศึกษาในครั้งนี้สามารถนำไปใช้ในการวางแผนป้องกันและควบคุมการเกิดอาการปวดข้อเข่า เพื่อช่วยให้ลดการเกิดอาการปวดข้อเข่าและส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดีต่อไป

          The study was a cross-sectional study aimed to investigate the severity of knee pain and the associated factors among older people in Phak Hai district, Phra Nakorn Si Ayutthaya province. The samples consisted 268 older people who were lived in Phak Hai district. The subjects were recruited by cluster sampling based on the inclusion criteria between May and December 2016. The data were collected using a structural interview. The instruments consisted of Four Parts: 1.) questionnaire for demographic data, 2.) Barthel Activities of Daily Living Index, 3.) Self-care behavioral of knee pain assessment and 4.) The severity of knee pain Assessment. Data were analyzed by using descriptive statistics and multiple regressions analysis. The result revealed that the older people had a mild level severity of knee pain, followed by moderate level, non-severity and high level of severity of knee pain. By the multiple regression analysis, factors which remained significantly related with severity of knee pain in older people were middle-old age (OR=1.26, 95% CI=1.44-2.29, p=0.003), early-old age (OR=3.13, 95% CI=1.88-11.04, p=0.001), obesity/overweight (OR=1.39, 95% CI=2.29-4.88, p=0.032), moderate level of self-care behavior of knee pain (OR=2.53, 95% CI=1.56-4.18, p=0.004), low level of self-care behavior of knee pain (OR=2.61, 95% CI=1.53-4.87 p=0.002) and intermittently of health service (OR= 4.76, 95% CI= 1.66-13.63, p=0.004). The finding suggest that should be lead to planning and control knee pain in order to reduce severity of knee pain and promote better quality of life of the older people.