ท่ามกลางกระแสธารของความเปลี่ยนแปลงในโลกยุคดิจิทัลที่ข้อมูลข่าวสารหลั่งไหลอย่างรวดเร็ว วารสารมนุษย์กับสังคม ปีที่ 11 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม–ธันวาคม 2568) ยังคงทำหน้าที่เป็นพื้นที่ทางปัญญาเพื่อสำรวจและทำความเข้าใจปรากฏการณ์ทางสังคมที่อุบัติขึ้น ทั้งในมิติของคติชนความเชื่อ ภูมิปัญญาท้องถิ่น และการสร้างความหมายผ่านภาษาและวรรณกรรม โดยในฉบับนี้เราได้รับเกียรติจากผู้นิพนธ์ที่ร่วมกันนำเสนอผลงานวิจัยและบทความวิชาการที่สะท้อนถึงรอยต่อระหว่างรากเหง้าดั้งเดิมกับการปรับตัวในบริบทสมัยใหม่ได้อย่างแหลมคมเนื้อหาในฉบับนี้เริ่มต้นด้วยการสำรวจพลวัตของคติชนในพื้นที่ร่วมสมัย ไม่ว่าจะเป็นการสืบทอดและตีความความเชื่อผ่านสื่อบันเทิงในบทความเรื่อง “คติชนในนวนิยายการิน ปริศนาคดีอาถรรพ์” หรือการใช้ทุนวัฒนธรรมท้องถิ่นมาสร้างสรรค์กิจกรรมทางสังคมอย่าง “คติชนในเวทีการประกวดธิดาดวงดีศรีสวรรคโลก” ซึ่งชี้ให้เห็นว่าความเชื่อดั้งเดิมไม่ได้เลือนหายไป แต่ได้รับการปรับเปลี่ยนรูปแบบเพื่อดำรงอยู่ในสังคมปัจจุบัน เช่นเดียวกับการศึกษา “กลวิธีทางภาษากับการสร้างวาทกรรมโชคลาภในรายการเรื่องเล่าเช้านี้และเรื่องเล่าเสาร์-อาทิตย์ออนไลน์” ที่เผยให้เห็นการผลิตซ้ำความเชื่อเรื่องโชคชะตาผ่านพื้นที่สื่อสารมวลชนที่ทรงอิทธิพล

                   ในมิติของภูมิปัญญาและการขับเคลื่อนชุมชน วารสารฉบับนี้ได้นำเสนองานวิจัยที่มุ่งเน้นความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับทรัพยากร ทั้งในระดับจิตวิญญาณและกายภาพ ผ่านบทความ “พืชผักพื้นบ้านในตำรายาใบลานอีสาน” และ “ข้าวดอกราย: ภูมิปัญญาด้านอาหารและความสัมพันธ์กับสถาบันทางสังคมชาวตำบลสะกอม จังหวัดสงขลา” ซึ่งล้วนตอกย้ำถึงคุณค่าขององค์ความรู้ท้องถิ่นที่หล่อเลี้ยงชีวิตและสังคมอย่างยาวนาน สอดรับกับบทความที่ว่าด้วย “บทบาทของสภาองค์กรชุมชนในการสร้างเครือข่ายการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก: กรณีศึกษา ตำบลเนินฆ้อ จังหวัดระยอง” ที่แสดงให้เห็นถึงกลไกการจัดการตนเองของชุมชนอย่างเป็นรูปธรรม

                   นอกจากนี้ ในส่วนของบทความวิชาการ เรายังได้รวบรวมงานเขียนที่วิเคราะห์ลึกลงไปในเรื่องของภาพแทน อำนาจ และพื้นที่ผ่านตัวอักษร ทั้งการศึกษา “ภาพแทนของชนชั้นปกครองสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นผ่านตัวละคร ‘วงศ์อสัญแดหวา’ ในวรรณคดีเรื่องอิเหนา” และการถอดรหัส “สำนึกในถิ่นที่และการประกอบสร้างความหมายของสถานที่ในกวีนิพนธ์หอมแผ่นดินลาว” ซึ่งทำให้เรามองเห็นการปฏิสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับเชิงอรรถทางประวัติศาสตร์และพื้นที่ทางจิตวิญญาณได้อย่างชัดเจนยิ่งขึ้น

                   กองบรรณาธิการใคร่ขอแนะนำหนังสือเล่มสำคัญที่จะช่วยให้นักวิชาการและนักเขียนสามารถสื่อสารแนวคิดของตนได้อย่างมีพลัง คือ “Made to Stick: ติดอะไรไม่เท่าติดหนึบ” โดย Chip และ Dan Heath ซึ่งตั้งคำถามถึงวิธีการทำให้ “ไอเดีย” ของเราโดดเด่นและเป็นที่จดจำ ผู้เขียนได้เสนอหลักการที่ช่วยให้ความคิด “ติดหนึบ” ในใจผู้คน แนวคิดจากหนังสือเล่มนี้เป็นเครื่องมือที่มีคุณค่าอย่างยิ่งสำหรับโลกวิชาการ

                   สุดท้ายนี้ กองบรรณาธิการหวังเป็นอย่างยิ่งว่าบทความทั้ง 8 เรื่อง และแนวคิดที่คัดสรรมาในฉบับนี้ จะเป็นเข็มทิศทางวิชาการที่ช่วยให้ผู้อ่านเข้าใจความเป็นไปของมนุษย์และสังคมในหลากหลายมิติ ขอขอบคุณผู้นิพนธ์ทุกท่านที่ร่วมแบ่งปันผลงานอันทรงคุณค่า และผู้ทรงคุณวุฒิที่ช่วยกลั่นกรองเนื้อหาให้มีความสมบูรณ์ยิ่งขึ้น

                                                                                                 ภาคภูมิ หรรนภา

                                                                                                    บรรณาธิการ