การบริหารสถานศึกษายุคดิจิทัล: ถอดรหัส AI สู่ทักษะอนาคต

กรรณิกา  บุลสถาพร

ผู้แต่ง

กรรณิกา บุลสถาพร มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์, เพชรบูรณ์, ประเทศไทย

บทคัดย่อ

บทความนี้นำเสนอการบูรณาการปัญญาประดิษฐ์ (AI) ในการบริหารสถานศึกษายุคดิจิทัลเพื่อพัฒนาผู้เรียนให้มีทักษะแห่งอนาคต โดยศึกษาแนวคิดสำคัญ 3 ประการ ได้แก่ 1) ทักษะแห่งอนาคต 2) การเรียนรู้แบบเฉพาะบุคคลที่ออกแบบประสบการณ์การเรียนรู้ให้เหมาะสมกับผู้เรียนรายบุคคล และ 3) แนวคิดปัญญาประดิษฐ์ในบริบทการศึกษาแบ่งเป็น 3 ระดับ คือ การใช้ AI เป็นเครื่องมือช่วยสอน การใช้ AI วิเคราะห์และปรับปรุงการเรียนการสอน และการใช้ AI บริหารจัดการสถานศึกษา บทความได้นำเสนอกระบวนการบริหารเพื่อส่งเสริมการจัดการเรียนรู้ในยุคดิจิทัล 6 ขั้นตอน ได้แก่ การวิเคราะห์ปัญหา และกำหนดนโยบาย การออกแบบการดำเนินการ การดำเนินการตามแผน การติดตามและประเมินผล การสะท้อนผลเพื่อพัฒนา และการเสริมแรงอย่างต่อเนื่อง รวมถึงแนวทางการบูรณาการ AI ในการบริหารงาน 4 ฝ่าย ได้แก่ การบริหารวิชาการ การบริหารงานบุคคล การบริหารงบประมาณและทรัพยากร และการบริหารทั่วไป ในบทความยังนำเสนอกรณีศึกษาสถานศึกษาที่ประสบความสำเร็จในการใช้ AI พัฒนาผู้เรียนตามแนวคิดการเรียนรู้ เฉพาะบุคคล ทั้งนี้การประยุกต์ใช้ AI ในระบบการศึกษายังมีความท้าทายสำคัญ ได้แก่ ข้อจำกัดด้านโครงสร้างพื้นฐานและทักษะบุคลากร ช่องว่างในการเข้าถึงเทคโนโลยี การรักษาดุลยภาพระหว่างมนุษย์และเทคโนโลยี และประเด็นด้านความน่าเชื่อถือของข้อมูลและจริยธรรมซึ่งผู้บริหารสถานศึกษาต้องตระหนักและหาแนวทางแก้ไขเพื่อให้การบูรณาการ AI ในการบริหารสถานศึกษาเกิดประโยชน์สูงสุดต่อการพัฒนาผู้เรียน

เอกสารอ้างอิง

กระทรวงศึกษาธิการ. (2565). นโยบายการขับเคลื่อนการศึกษาไทยสู่ยุคดิจิทัล. กรุงเทพฯ: กระทรวงศึกษาธิการ.

จีระนันท์ มูลมาตร และคณะ. (2564). การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการบริหารของสถานศึกษาในยุคดิจิทัลทรานฟอร์เมชั่น. วารสารคุณภาพชีวิตกับกฎหมาย, 17(2), 21–32.

จุมพล พูลภัทรชีวิน และคณะ. (2564). การพัฒนาระบบการเรียนรู้แบบปรับตัวได้ด้วยเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์สำหรับการศึกษาไทย. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร, 23(2), 1–15.

ชานนท์ คำปิวทา. (2565). รูปแบบการบริหารเพื่อส่งเสริมการจัดการเรียนรู้ในยุคดิจิทัลของครูโรงเรียนมัธยมศึกษา [วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยนเรศวร].

บุษบา เสนีย์. (2563). รูปแบบการบริหารการจัดการเรียนรู้โดยใช้เทคโนโลยีสารสนเทศของสถานศึกษาสังกัดกรุงเทพมหานคร [วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยนอร์ทกรุงเทพ].

โรงเรียนดรุณสิกขาลัย. (2554). คู่มือนักเรียนและผู้ปกครอง ดรุณสิกขาลัย โรงเรียนนวัตกรรมแห่งการเรียนรู้ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี ประจำปีการศึกษา 2563. กรุงเทพฯ: โรงเรียนดรุณสิกขาลัย.

โรงเรียนดรุณสิกขาลัย. (ม.ป.ป.). ดรุณสิกขาลัย โรงเรียนนวัตกรรมแห่งการเรียนรู้. http://e-school.kmutt.ac.th/

วิจารณ์ พานิช. (2555). วิถีสร้างการเรียนรู้เพื่อศิษย์ในศตวรรษที่ 21. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสดศรี-สฤษดิ์วงศ์.

สว่างนภา ต่วนภูษา. (2567). ปัญญาประดิษฐ์เพื่อการบริหารการศึกษายุคดิจิทัล. วารสารการบริหารการศึกษาและมนุษยสังคมศาสตร์, 2(3).

สุกัญญา แช่มช้อย. (2558). ภาวะผู้นำทางเทคโนโลยี: การนำเทคโนโลยีสู่ห้องเรียนและโรงเรียนในศตวรรษที่ 21. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร, 17(4), 216–224.

Baker, T., & Smith, L. (2019). Educ-AI-tion rebooted? Exploring the future of artificial intelligence in schools and colleges. https://media.nesta.org.uk/documents/WEB.pdf

Baker, T. (2021). Artificial intelligence in educational leadership: A practical guide for school administrators. Educational Leadership, 78(6), 18–23.

Bates, T., Cobo, C., Mariño, O., & Wheeler, S. (2020). Can artificial intelligence transform higher education? International Journal of Educational Technology in Higher Education, 17(1), 1–12. https://doi.org/10.1186/s41239-020-00218-x

Bayne, S. (2015). Teacherbot: Interventions in automated teaching. Teaching in Higher Education, 20(4), 455–467.

Brookhart, S. M. (2010). How to assess higher-order thinking skills in your classroom. Alexandria, VA: ASCD.

Bush, T., & Glover, D. (2014). School leadership models: What do we know? School Leadership & Management, 34, 1–19. https://doi.org/10.1080/13632434.2014.928680

Deming, D. J. (2017). The growing importance of social skills in the labor market. The Quarterly Journal of Economics, 132(4), 1593–1640.

Heckman, J. J., & Kautz, T. (2012). Hard evidence on soft skills. Labour Economics, 19(4), 451–464.

Holmes, W., Bialik, M., & Fadel, C. (2019). Artificial intelligence in education: Promises and implications for teaching and learning. Boston, MA: Center for Curriculum Redesign.

Holmes, W., & Porayska-Pomsta, K. (2022). The ethics of artificial intelligence in education. https://doi.org/10.4324/9780429329067

Ifenthaler, D., & Yau, J. Y.-K. (2020). Utilising learning analytics to support study success in higher education: A systematic review. Educational Technology Research and Development, 68(4), 1961–1990.

Luckin, R., Holmes, W., Griffiths, M., & Forcier, L. B. (2016). Intelligence unleashed: An argument for AI in education. London: Pearson.

Pane, J. F., Steiner, E. D., Baird, M. D., & Hamilton, L. S. (2017). Promising evidence on personalized learning. Retrieved from https://eric.ed.gov/

Robinson, K. (2011). Out of our minds: Learning to be creative. Chichester, UK: Capstone.

Russell, S. J., & Norvig, P. (2020). Artificial intelligence: A modern approach (4th ed.). London: Pearson.

Seldon, A. (2018). The fourth education revolution: Will artificial intelligence liberate or infantilize humanity? Buckingham, UK: University of Buckingham Press.

van Laar, E., van Deursen, A. J., van Dijk, J. A., & de Haan, J. (2017). The relation between 21st-century skills and digital skills: A systematic literature review. Computers in Human Behavior, 72, 577–588.

World Economic Forum. (2020). The future of jobs report 2020. Geneva, Switzerland: World Economic Forum.

Zawacki-Richter, O., Marín, V. I., Bond, M., & Gouverneur, F. (2019). Systematic review of research on artificial intelligence applications in higher education – Where are the educators? International Journal of Educational Technology in Higher Education, 16(1), 1–27.