คุณค่าของพระธาตุเจดีย์ที่มีต่อวิถีชีวิตของประชาชน ในจังหวัดขอนแก่น ร้อยเอ็ด และมหาสารคาม

บทคัดย่อ

          การศึกษาวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ คือ เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาของพระธาตุเจดีย์ในพระพุทธศาสนาเถรวาท เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาของพระธาตุเจดีย์ในจังหวัดขอนแก่น จังหวัดมหาสารคาม และจังหวัดร้อยเอ็ด และเพื่อวิเคราะห์คุณค่าของพระธาตุเจดีย์ที่มีต่อวิถีชีวิตของประชาชน ในจังหวัดขอนแก่น ร้อยเอ็ด และมหาสารคาม เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ผู้วิจัยได้ทำการรวบรวมข้อมูลจากเอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวข้องและข้อมูลภาคสนาม โดยการสำรวจข้อมูล (Survey) การสัมภาษณ์ (Interview)  จากนั้นทำการสรุปวิเคราะห์ และสังเคราะห์ แล้วนำเสนอข้อมูลโดยการพรรณนาวิเคราะห์ตามหลักอุปนัย 

          ผลการวิจัยพบว่า

          ประวัติความเป็นมาของพระธาตุเจดีย์ในพระพุทธศาสนาเถรวาท พระธาตุเจดีย์ เป็นสิ่งก่อสร้างหรือสถูปสถานที่อันเป็นสิ่งก่อสร้างสำหรับบรรจุพระบรมสาริกธาตุของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า หรือเพื่อประดิษฐานพระพุทธรูปหรือเพื่อกราบสักการะบูชา มี 4 ประเภท คือ 1. พระธาตุเจดีย์ ที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้าและพระสาวก 2.ธรรมเจดีย์ ที่บรรจุพระธรรม 3. อุเทสิกเจดีย์ ที่สร้างค่อมหรือบรรจุใส่พระธาตุ และ 4. บริโภคเจดีย์ ที่บรรจุใส่สิ่งที่พระพุทธเจ้าทรงเคยใช้สอย

          ประวัติความเป็นมาของพระธาตุเจดีย์ในจังหวัดขอนแก่น จังหวัดมหาสารคาม และจังหวัดร้อยเอ็ด คือ 1. พระธาตุขามแก่น วัดเจติยภูมิ ตำบลบ้านขาม อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น 2. พระธาตุแก่นนคร วัดหนองแวง ตำบลเมืองเก่า อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น
3. พระธาตุอุปมุง วัดภูดินจี่ ตำบลโพธิ์ศรีสว่าง อำเภอโพนทอง จังหวัดร้อยเอ็ด 4.พระมหาเจดีย์ชัยมงคล ตั้งอยู่ที่ วัดผาน้ำทิพย์เทพประสิทธิ์วนาราม  อำเภอหนองพอก จังหวัดร้อยเอ็ด และ 5. พระธาตุนาดูน ตั้งอยู่ที่ อำเภอนาดูน จังหวัดมหาสารคาม มีการสืบสานการท่องเที่ยวประเพณีวัฒนธรรมการนมัสการบูชาพระธาตุเจดีย์ในแต่ละจังหวัด และความเชื่อมโยงระหว่างวิถีชีวิตของชุมชนกับพระพุทธศาสนาจนได้ขึ้นชื่อว่า “เมืองท่องเที่ยวนวัตวิถีพุทธ”

          สำหรับคุณค่าของพระธาตุเจดีย์ที่มีต่อวิถีชีวิตของประชาชน ในจังหวัดขอนแก่น ร้อยเอ็ด และมหาสารคาม มี 6 ด้าน ดังนี้ 1. ด้านการสักการะเป็นสถานศักดิ์สิทธิ์ พระธาตุเจดีย์เป็นสัญลักษณ์แทนพระพุทธเจ้า พระธรรม และพระสงฆ์ แห่งการกราบไหว้อันศักดิ์สิทธิ์ 2. ด้านการเป็นศูนย์รวมใจของชาวพุทธ พร้อมใจกันไปนมัสการบูชาเป็นประเพณีประจำทุกปี 3. ด้านการแสวงบุญและสักการะเคารพของประชาชน มีการทำบุญสักการะบูชาทุกวัน
4. ด้านการเป็นสัญลักษณ์แห่งความมั่นคงของบ้านเมือง คติชนและความเชื่อเป็นสัญลักษณ์ศูนย์กลางเป็นฐานความมั่นคงของบ้านเมือง  5. ด้านการทำนุบำรุงและสืบทอดพระพุทธศาสนา ในแต่ละสมัยของเจ้าผู้ครองนครทุกพระองค์ และ 6. ด้านการเป็นปูชนียสถานโบราณวัตถุ เป็นการบันทึกประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา ได้จารึกประเพณีและวัฒนธรรมท้องถิ่นไว้อย่างทรงคุณค่า