การวิเคราะห์พุทธจริยศาสตร์ในการรักษาธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

ผู้แต่ง

  • ผศ.ดร.จักรพรรณ วงศ์พรพวัณ, พระมหาปพน กตสาโร/แสงย้อย, ผศ.ดร.

คำสำคัญ:

พุทธจริยศาสตร์, การรักษา, ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาแนวคิดเรื่องธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 2) ศึกษาพุทธจริยศาสตร์ที่สัมพันธ์กับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และ 3) ศึกษาวิเคราะห์พุทธจริยศาสตร์ในการรักษาธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร โดยการศึกษาข้อมูลเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องแล้วอภิปรายผลแบบพรรณนาเชิงวิเคราะห์

          ผลการวิจัยพบว่า

          ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ มีประโยชน์และสามารถสนองความต้องการของมนุษย์หรือมนุษย์สามารถนำมาใช้ประโยชน์ในการดำรงชีพได้ รวมไปถึงสิ่งต่างๆ ที่มีลักษณะทางกายภาพและชีวภาพที่อยู่รอบตัวมนุษย์ซึ่งเกิดขึ้นเองโดยธรรมชาติและสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้น เช่น ป่าไม้ แม่น้ำ สัตว์ป่า เป็นต้น ซึ่งมักมีการเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอทั้งโดยธรรมชาติและจากการกระทำของมนุษย์

 พุทธจริยศาสตร์มีความเชื่อมโยงกับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเชิงนิเวศวิทยามาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน โดยนิเวศวิทยาสอนให้มนุษย์รู้จักรักษาธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ส่วนพุทธ จริยศาสตร์สอนให้มนุษย์มีเมตตาและให้ปฏิบัติต่อธรรมชาติเสมือนเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต การทำลายธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมก็ย่อมมีผลต่อเนื่องไปถึงการคงอยู่ของชีวิตและสิ่งอื่นๆ ที่มีความเกี่ยวข้องกับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

          การรักษาธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมตามหลักพุทธจริยศาสตร์เป็นการศึกษาเพื่อนำไปสู่ความรู้ความเข้าใจถึงบทบาทและหน้าที่ของมนุษย์ที่มีต่อธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมและที่สำคัญทำให้มนุษย์ได้เข้าใจว่าไม่ได้เป็นจุดศูนย์กลางของธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม แต่เป็นเพียงสิ่งๆ หนึ่งที่อยู่ภายใต้ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเท่านั้น มนุษย์จึงไม่ควรที่จะไปจัดการกับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม แต่ให้ยอมรับว่ามนุษย์เป็นเพียงผู้อาศัยธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมดำรงอยู่ ถ้าขาดธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่อุดมสมบูรณ์มนุษย์ก็ดำรงชีวิตอยู่ไม่ได้ หน้าที่ของมนุษย์จึงต้องช่วยกันรักษาธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมให้คงอยู่อย่างยั่งยืนตลอดไป

เอกสารอ้างอิง

Donald kozlovsky, (1974) An Evolutionary and Ecological Ethics, (Englewood Cliffs : Prentice-Hall.

Thurman, Robert A.F., (1984) Buddhist Views of Nature : Variations on the Theme of Mother-Father Harmony, in On Nature, (Notre Deme : University of Notre Dame Pres.

คณาจารย์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, (2559) พระพุทธศาสนากับนิเวศวิทยา, (พระนครศรีอยุธยา : มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

จักรพรรณ วงศ์พรพวัณ, (2561) นิเวศวิทยาเชิงพุทธกับแนวคิด คุณค่า และการเสริมสร้างการอนุรักษ์ป่าชุมชนในจังหวัดขอนแก่น, สถาบันวิจัยพุทธศาสตร์ มหาวิทยลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

ประเวศ อินทองปาน, พระพุทธศาสนากับสิ่งแวดล้อม, (2559) กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.

พยุง ศรีจันทวงษ์และสาคร พรหมโคตร, (2561) จิตอาสากับบทบาทการอนุรักษ์และการจัดการป่าชุมชน: กรณีศึกษาภูตาโปง ป่าชุมชนบ้านบุงกุ่ม ต.นาหอ อ.ด่านซ้าย จ.เลย, จิตอาสากับการพัฒนาสังคมที่ยิ่งยืน, การประชุมวิชาการระดับชาติ ครั้งที่ 5 เล่มที่ 3 มจร วิทยาเขตขอนแก่น.

พระมหามิตร ฐิตปญฺโญ (วันยาว), (2559). ความรู้จักประมาณในพระพุทธศาสนากับหลักเศรษฐกิจในแนวพระราชดำริ, รายงานวิจัย, มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย,

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2024-03-31

รูปแบบการอ้างอิง

ผศ.ดร.จักรพรรณ วงศ์พรพวัณ, พระมหาปพน กตสาโร/แสงย้อย, ผศ.ดร. (2024). การวิเคราะห์พุทธจริยศาสตร์ในการรักษาธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. Journal of Buddhist Education and Research (JBER), 10(1), 169–180. สืบค้น จาก https://so06.tci-thaijo.org/index.php/jber/article/view/274315

ฉบับ

ประเภทบทความ

Research Article