ศึกษาคติธรรมทางพระพุทธศาสนาในประเพณีบุญเบิกฟ้า (แซนตา จ๊ะเซราะ) ของประชาชน ตำบลไพศาล อำเภอประโคนชัย จังหวัดบุรีรัมย์

บทคัดย่อ

วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์ในการศึกษาเพื่อ ๑)ศึกษาที่มาของประเพณีบุญเบิกฟ้า (แซนตา จ๊ะเซราะ)๒) ศึกษาความเชื่อที่เกี่ยวข้องกับประเพณีบุญเบิกฟ้า (แซนตา จ๊ะเซราะ) ของประชาชนในตำบลไพศาล อำเภอประโคนชัย จังหวัดบุรีรัมย์ ๓) วิเคราะห์ประเพณีการทำบุญเบิกฟ้า(แซนตา จ๊ะเซราะ) ของประชาชนตำบลไพศาล อำเภอประโคนชัย จังหวัดบุรีรัมย์

               ผลการศึกษาพบว่า

               การประกอบพิธีกรรมบุญเบิกฟ้า (แซนตา จ๊ะเซราะ) เป็นการประกอบพิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับการเกษตร ที่ชาวนา ชาวไร่ ในภาคอีสานเคยปฏิบัติกันมาในวันขึ้น ๓ ค่ำเดือน ๓ เป็นการสร้างขวัญกำลังใจให้เกิดขึ้นแก่เกษตรกร ภายใต้คติความเชื่อดั้งเดิมที่ว่าเมื่อถึงช่วงเวลาวันขึ้น ๓ ค่ำ เดือน ๓ ของทุก ๆ ปี  ฟ้าจะเริ่มไขประตูฝน โดยจะมีเสียงฟ้าร้อง และทิศที่ฟ้าร้องเป็นสัญญาณบ่งบอกตัวกำหนดปริมาณน้ำฝนที่จะตกลงมาหล่อเลี้ยงการเกษตรในปีนั้น ๆ

               ชาวตำบลไพศาล ซึ่งประชาชนส่วนมากมีอาชีพทำการเกษตรมีความเชื่อเกี่ยวกับวันขึ้น ๓ ค่ำเดือน ๓ ว่าเป็นวันที่ฟ้าจะไขประตูน้ำฝน  จึงมีประเพณีบุญเบิกฟ้า (แซนตา จ๊ะเซราะ) เพื่อขอพรจากพญาแถน (เทพผู้เป็นใหญ่) ให้ไขประตูฟ้าทางทิศที่เป็นมงคลพิธีกรรมที่ประชาชนในตำบลไพศาลทำขึ้นในวันขึ้น ๓ ค่ำเดือน ๓ นั้นประกอบด้วย ๑) พิธีสู่ขวัญข้าว เพื่อแสดงความกตัญญูต่อพระแม่โพสพเพื่อความสบายใจในการซื้อขายข้าว และเพื่อให้การแบ่งปันข้าวแก่ญาติมิตรผู้มาร่วมพิธี ๒) พิธีหาบปุ๋ยเพื่อบำรุงดิน ในตอนเช้ามืดของวันขึ้น ๓ ค่ำ เดือน ๓ ชาวนาจะต้องหาบปุ๋ยคอกจากกองมูลวัว มูลควาย ซึ่งมักอยู่ใต้ถุนเรือนของตน ทยอยออกไปใส่ผืนนา จนกระทั่งถึงเที่ยงวันจึงหยุด เป็นการเริ่มต้นเอาฝุ่น (ปุ๋ยคอก) ใส่นาในปีนั้น ๓) พิธีทำบุญเฮือน เพื่อนำสิริมงคลจากพระรัตนตรัยมาสู่ที่อยู่อาศัย ๔) พิธีนำข้าวเปลือกเต็มกระบุงมาถวายวัด เพื่อแสดงความเคารพศรัทธาต่อพระสงฆ์

               ประเพณีการทำบุญเบิกฟ้าของประชาชนตำบลไพศาล อำเภอประโคนชัย จังหวัดบุรีรัมย์นั้น มีสาระสำคัญประกอบด้วย ๑) เป็นการเตรียมพร้อมที่จะลงมือทำการเกษตรได้ทันฤดูกาล เพราะเมื่อถึงเทศกาลบุญเบิกฟ้า พวกเขาย่อมได้ทำบุญให้เกิดขวัญและกำลังใจ ได้หาบปุ๋ยคอกบำรุงดิน แล้วเตรียมกายเตรียมใจและเครื่องมือให้พร้อมที่จะทำนา ๒) เป็นผู้มีความเชื่อมั่นศรัทธาต่อพุทธศาสนา เพราะได้ทำบุญเป็นประจำทุกปีทำให้รู้จักเสียสละไม่ตระหนี่ถี่เหนียว ๓) เป็นผู้มีความกตัญญูต่อผืนนา สิ่งแวดล้อม ดินฟ้าอากาศ ตลอดจนเทพต่าง ๆที่เชื่อว่าเป็นผู้บันดาลฝนและธัญญาหารมาให้