วิเคราะห์พุทธจริยศาสตร์เรื่องความกตัญญูผ่านประเพณีผีปู่ตาของชาวอีสาน

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 2 ประการคือ 1) เพื่อศึกษาแนวคิดเชิงปรัชญาว่าด้วยพุทธจริยศาสตร์เรื่องความกตัญญูและ2) เพื่อวิเคราะห์พุทธจริยศาสตร์เรื่องความกตัญญูผ่านประเพณีผีปู่ตาของชาวอีสาน ผลการวิจัยพบว่า แนวคิดทางปรัชญาพุทธศาสนามีแนวคิดทางปรัชญาปรากฏอยู่โดยเฉพาะแนวคิดทางจริยศาสตร์ ซึ่งเป็นวิชาที่ว่าด้วยความดี ความชั่ว ความถูก ความผิดสิ่งที่ควรเว้น สิ่งที่ควรทำหมายถึง ศาสตร์ที่ว่าด้วยศีลธรรม หลักศีลธรรม กฎที่ว่าด้วยความประพฤติและพฤติกรรมของมนุษย์ แนวคิดทฤษฎีทางจริยศาสตร์ที่ปรากฏอยู่ในความกตัญญูกตเวทีในประเพณีเซ่นผีปู่ตาของชุมชนชาวอีสานนี้ตั้งอยู่บนฐานแนวคิด มโนธรรมนิยม หมายถึง การรู้ว่าอะไรดีอะไรชั่วนั้น เป็นความรู้สึกนึกรู้ขึ้นเองในใจหรือสามัญสำนึก ซึ่งเป็นเรื่องที่ไม่ต้องใช้เหตุผลในการพิจารณา ไม่ต้องใช้คุณค่า หรือผลของการกระทำในการพิจารณา อะไรถูกหรือผิด สามัญสำนึกของเราเองจะบอกได้ดีกว่าการหาเหตุผลซึ่งสามัญสำนึกของคนเรา มีอยู่เองแล้วตามธรรมชาติ