วิพากษ์ปัญหาของพุทธศาสนาในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ที่จะวิพากษ์ปัญหาของพุทธศาสนาในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม โดยใช้แนวคิดที่เป็นพื้นฐานสำหรับการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมในมุมมองของนักอนุรักษ์มาเป็นกรอบในการวิเคราะห์ ประกอบด้วย ประการแรก ธรรมชาติและสิ่งที่อยู่ในธรรมชาติมีคุณค่าในตัวเองโดยไม่ขึ้นอยู่กับการตอบสนองความต้องการหรือเป็นไปเพื่อความอยู่รอดของมนุษย์ ประการที่สอง ความหลากหลายในธรรมชาติล้วนมีคุณค่าในตัวเองต้องส่งเสริมรักษา ประการที่สาม สิ่งต่าง ๆ ในธรรมชาติ มีลักษณะที่เป็นองค์รวม ทำให้พบปัญหา 3 ประการ 1. พุทธศาสนามีท่าทีที่ให้คุณค่ามนุษย์เหนือกว่าสิ่งอื่นในธรรมชาติ 2. ถึงจะยอมรับในคุณค่าในตัวเองของสัตว์ แต่ก็ให้คุณค่าทางศีลธรรมแก่สัตว์แต่ละชนิดไม่เท่ากัน และ 3. พืชและทรัพยากรที่ไม่มีชีวิตในธรรมชาติไม่มีจิต จึงไม่มีคุณค่าในตัวเองและอยู่นอกเหนือขอบเขตทางศีลธรรมของพุทธศาสนา ถึงจะมีข้อปฏิบัติทางศีลธรรมเกี่ยวกับสิ่งเหล่านี้ แต่ก็อยู่บนฐานของการป้องกันความเดือดร้อนของสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ และเป็นข้อปฏิบัติสำหรับพระภิกษุกับภิกษุณีเท่านั้น ไม่รวมถึงอุบาสกหรืออุบาสิกา