พุทธศาสนาในความเปลี่ยนแปลงของสังคมไทย

บทคัดย่อ

จารีตประเพณีพิธีกรรม แก่นสารและความหมายที่หายไป เรื่องเล่าของจารีตประเพณีพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนา หลักธรรมคำสอนขยายมุมมองในโลกของความเปลี่ยนแปลง หลักธรรมคำสอน จากเรื่องของ “นารายณ์สิบปาง” แล้วว่า ชาวฮินดูนับถือ พระพุทธเจ้าว่าเป็นอวตารอีกปางหนึ่งของพระนารายณ์ ด้วยเหตุดังนั้น เพียงไม่นานมานี้เอง ในสำนึกของชาวฮินดู พุทธศาสนิกชน ยิ่งในวิถีชีวิตของผู้คนทั่วไปแล้วก็อยู่ร่วมกันโดยสงบรวมทั้งแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมกันเป็นปกติ เช่น เครื่องแต่งกายหรู ๆ ของแขกฮินดูในเวลานี้ก็รับเอามาจากเครื่องแต่งกายของราชสำนักมุสลิม ในขณะที่ประชาคมมุสลิมอินเดียกลับนับถือระบบวรรณะ ตามที่ตัวเคยยึดถือมาก่อนเปลี่ยน สถาบันสงฆ์ เสาหลักเดิมจะอยู่ที่ไหน อย่างไร ในยุค “พัฒนา” เกี่ยวกับสถาบันสงฆ์โดยตรง ถึงการล้มเหลวขององค์กร ในการจัดการปัญหาพระสงฆ์ที่ประพฤติปฏิบัตินอกรีตและมีการสร้างเครือข่ายกับผู้มีอิทธิพลเข้ามาเกี่ยวข้อง วิกฤตขององค์กรคณะสงฆ์ คำว่า “สิทธิเสรีภาพ” มาเป็นโล้กำบังเพื่อปกป้องตัวเองหรือใช้ในการบริหารจัดการแบบปกครองตนเอง ก่อนจะถึง พ.ร.บ. คณะสงฆ์ฉบับใหม่ การที่องค์กรพระสงฆ์ไม่มีแนวทางในการจัดการเรื่องที่เกิดภายในได้ เช่น เรื่องพระปลอมบวช พระปฏิบัตินอกรีต และพระไม่มีความสนใจในปริยัติธรรม ปฏิรูปคณะสงฆ์ 2539 เสียงเรียกร้องให้มีการปฏิรูปคณะสงฆ์นั้นมีมานานแล้ว ต้องหาทางออกในการปัญหา ดังนี้ คืนพระสงฆ์และวัดให้ชาวบ้านมีส่วนกับกับดูแล วัดต้องอยู่ในการกำกับดูแลของชุมชน ความอ่อนแอของคณะสงฆ์ด้านอุดมการณ์ การจัดการศึกษาของคณะสงฆ์ วัดที่สืบทอดมาแต่โบราณต้องมารับบทบาทใหม่ ๆ พระกับสังคม พระและวัดนั้นมีส่วนในการให้บริการสังคมอย่างกว้างขวางตั้งแต่อดีตจนปัจจุบัน อย่างเห็นได้ชัด ถึงแม้สังคมจะมีเปลี่ยนแปลงไปมากขนาดไหน ปฏิรูปคณะสงฆ์ 2542 การปกครองคณะสงฆ์ไทยยังไม่มีความเข้มแข็งเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ความอ่อนแอในด้านโครงสร้างการปกครองก็ไร้ประสิทธิภาพ