พุทธบริหาร

พระครูปริยัติกิจธำรง; ธนรัฐ  สะอาดเอี่ยม

ผู้แต่ง

พระครูปริยัติกิจธำรง มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตสุรินทร์, สุรินทร์, ประเทศไทย
ธนรัฐ สะอาดเอี่ยม มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตสุรินทร์, สุรินทร์, ประเทศไทย

บทคัดย่อ

หนังสือเรื่อง “พุทธบริหาร” มีเนื้อหาสาระ ดังนี้ 1) การบริหารมีมานานตั้งแต่มนุษย์เริ่มมาอยู่รวมกัน การบริหารที่ดีที่สุด คือ “การบริหารแบบพุทธ” พระพุทธเจ้าได้บัญญัติข้อปฏิบัติ ที่เรียกว่า “ศีล” หรือ “พระวินัย” ในการบริหารจัดการคณะสงฆ์ ได้แก่ อัตตาธิปไตย โลกาธิปไตย และธัมมาธิปไตย 2) องค์ประกอบของการบริหารแนวพุทธ ได้แก่ การบริหารตนเอง การบริหารคน การบริหารงาน การบริหารทรัพย์สิน และการบริหารเวลา 3) คุณลักษณะของนักบริหารตามแนวพุทธนั้น ต้องมีหลักพรหมวิหารธรรม (ธรรมสำหรับผู้ใหญ่) ได้แก่ เมตตา กรุณา มุทิตา และอุเบกขา เป็นผู้มีดวงตา ฉลาด และถึงพร้อมด้วยที่พึ่งอาศัย 4) พุทธวิธีในการวางแผนงานอย่างเฉียบขาด จากองค์ประกอบ 5W1H คือ ใคร อะไร ที่ไหน เมื่อไร ทำไม และอย่างไร ในเชิงพุทธเรียกว่า “พุทธกิจประจำวัน” พุทธกิจที่พระพุทธเจ้าทรงบำเพ็ญเป็นประจำในแต่ละวัน 5) พุทธธรรมสำหรับนักบริหารผู้ทรงปัญญา ได้แก่ พรหมวิหาร สังคหวัตถุ สัปปุริสธรรม ทิศ มิตรแท้ ทศพิธราชธรรม ราชสังคหวัตถุ จักรวรรดิวัตร และลิจฉวีปริหานียธรรม เป็นต้น 6) พุทธธรรมในการครองใจเพื่อนร่วมงานที่พระพุทธเจ้าทรงตรัส เรียกว่า “สังคหวัตถุ” ได้แก่ ทาน ปิยวาจา อัตถจริยา และสมานัตตตา 7) การสร้างความสัมพันธ์ระหว่างผู้บริหารและผู้ใต้บังคับบัญชา ได้แก่ ผู้บริหารพึงบำรุงผู้ใต้บังคับบัญชาและคนงาน และผู้ใต้บังคับบัญชาหรือพนักงานควรอนุเคราะห์นายหรือผู้บริหาร 8) พุทธวิธีในการวินิจฉัยสั่งการที่ทรงประสิทธิผลสูงสุด คือ ส่วนที่เป็นข้อเท็จจริง (Fact) และ ส่วนที่เป็นค่านิยม (Value) มาประกอบกับหลักสัปปุริสธรรม 9) พุทธวิธีในการบริหารความเสี่ยงที่พระพุทธเจ้าทรงสอนให้นำมาใช้ในการบริหารองค์กร เรียกว่า “อปริหานิยธรรม” ได้แก่ หมั่นประชุมกันเนืองนิตย์ พร้อมเพรียงกันประชุม ไม่ถืออำเภอใจ ท่านเหล่าใดเป็นผู้ใหญ่ เคารพนับถือท่านเหล่านั้น ไม่ลุอำนาจตัณหา ไม่หลบหลู่ดูหมิ่นกัน และกำหนดมาตราคุ้มครอง 10) พุทธวิธีในการจัดการความรู้อย่างชาญฉลาดของพระพุทธเจ้า เริ่มตั้งแต่การกำหนดให้พระสาวก ออกไปประกาศพระพุทธศาสนา 11) พุทธวิธีบริหารกับวิธีผสานเข้ากับการจัดการสมัยใหม่ เรียกว่า “หลักการ 4M” ได้แก่ Money (เงิน) Management (การจัดการ) Manpower (แรงงาน) และ Machinery (เครื่องจักร) และ 12) พุทธวิธีการสร้างองค์กรให้ยั่งยืน จัดเป็นองค์ประกอบใน “อริยมรรค” มีความสำคัญในการพัฒนาความประพฤติทางกาย วาจา ของคนเราให้บริสุทธิ์

เอกสารอ้างอิง

ณัฐวรรณ ฐิตาคม. (2556). การประยุกต์ใช้พรหมวิหาร 4 ในการบริหารงานของผู้บริหารสถานศึกษา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 42 (วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย).

ทัศนีย์ สุขทวี, และคณะ. (2559). การบริหารจัดการแหล่งเรียนรู้ตามหลักการบริหาร 4M โรงเรียนในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 22 จังหวัดนครพนม. วารสารบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยศิลปากร, 6(2), มกราคม–มิถุนายน.

พระครูโกสุมสมณวัตร (สังวาลย์ กุสุโม/เมาตะยา). (2560). ศึกษาหลักสัปปุริสธรรมที่ส่งเสริมการปฏิบัติหน้าที่ของผู้ใหญ่บ้านในตำบลศรีณรงค์ อำเภอชุมพลบุรี จังหวัดสุรินทร์ (วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย).

พระครูสมุห์สายัน ยุตฺติโก (จุลปาน). (2560). การเผยแผ่พระพุทธศาสนาของพระธรรมทูตในอำเภอโพธิ์ประทับช้าง จังหวัดพิจิตร (สารนิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย).

พระณรงค์ วุฑฺฒิเมธี (สังขวิจิตร). (2556). การบริหารจัดการตามหลักทุติยปาปณิกสูตรของบริษัท เอ็นอีซี อินฟอนเทียร์ (ไทย) จำกัด (วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย).

พระประเสริฐศักดิ์ ธีรธมฺโม (เลาหะปาเลศ). (2561). การศึกษาวิเคราะห์พุทธกิจในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในเมืองสาวัตถี. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม, 12(2), พฤษภาคม–สิงหาคม.

พระมหาตั๋วณฐวัฒน์ ธมฺมธีโร (ถำวาป). (2564). แนวทางการบริหารงานบุคคลตามหลักอปริหานิยธรรม 7 ของผู้บริหารโรงเรียนพระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษา จังหวัดหนองคาย (วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย).

พระมหาบุญมี มาลาวชิโร. (2553). พุทธบริหาร. กรุงเทพมหานคร: ธิงค์ บียอน บุ๊คส์.

พระรณชัย กิตฺติราโณ (ส่งศรี). (2561). การประยุกต์หลักใช้อริยมรรคมีองค์ 8 ในการดำเนินชีวิตของประชาชนในตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดหนองคาย (วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย).

พระสุนทร ธมฺมธโร (บุญคง). (2560). การประยุกต์ใช้หลักสังคหวัตถุ 4 ในชุมชนวัดหนองสนม จังหวัดระยอง (วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย).

มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

วรเชษฐ์ โทอื้น, และคณะ. (2566). อารักขสัมปทาเพื่อการดำรงอยู่และส่งเสริมพัฒนาประเพณีของชุมชนภาคอีสานตอนล่าง. วารสารวิชาการรัตนบุศย์, 5(1), มกราคม–เมษายน.

ศศินิภา ระสารักษ์. (2564). ศึกษาทิศเบื้องหน้าในสิงคาลกสูตร (วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย).

อรุณลักษณ์ วรินทรพันธุ์. (2565). การบริหารเชิงพุทธของผู้บริหารสถานศึกษาโรงเรียนพระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษา สังกัดสำนักเขตการศึกษาพระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษา เขต 7 (วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย).