อิทธิพลความเชื่อทางพระพุทธศาสนาในปราสาทช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์

ผู้แต่ง

  • พระครูพิบูลพัฒนประสุต มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตสุรินทร์, สุรินทร์, ประเทศไทย
  • พระครูปริยัติวิสุทธิคุณ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตสุรินทร์, สุรินทร์, ประเทศไทย

คำสำคัญ:

ความเชื่อ, พระพุทธศาสนา, ปราสาทช่างปี่, อโรคยาศาล, วัฒนธรรม

บทคัดย่อ

ความเชื่อ เป็นการยอมรับนับถือในสิ่งใดสิ่งหนึ่งไม่ว่าจะเป็นสถานที่ บุคคล วัตถุ สิ่งของ ทั้งสิ่งที่มีตัวตนและไม่มีตัวตน และแสดงความจงรักภักดี ศรัทธาเลื่อมใส โดยไม่ต้องหาเหตุผลมา ความเชื่อทางพระพุทธศาสนา คือ ความเชื่อจึงมุ่งเน้นพระรัตนตรัยหลักธรรมคำสอนทางพระพุทธศาสนา วิถีแห่งความเชื่อทางศาสนา มีความสำคัญต่อการดำเนินชีวิต หลักคำสอนทาง วิถีเชื่อทางศาสนาในฐานะเป็นสถานบัน วิถีเชื่อทางศาสนามีบทบาทสำคัญในการทำให้บุคคลมีที่พึ่งที่ยึดเหนี่ยวด้านจิตใจ เป็นต้น บ้านช่างปี่ หมู่ที่ 1 ตำบลช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์ เดิมมีคนที่ชื่อ “ปี่” เรียกกันว่า “ตาปี่” เป็นคนปั้นหม้อไหของหมู่บ้านที่มีฝีมือมากในการปั้น จึงเรียกต่อ ๆ กันมาว่า “บ้านตาปี่” ภายหลังจึงได้ตั้งชื่อหมู่บ้านตามชื่อของช่างปั้นว่า “บ้านช่างปี่” ปราสาทช่างปี่เป็นโรงพยาบาล (อโรคยศาล) หนึ่งในจำนวน 102 แห่ง ที่พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 แห่งอาณาจักรขอมโบราณโปรดให้สร้างขึ้น ราวพุทธศตวรรษที่ 18 พบโปราณวัตถุจำนวนมา ส่วนหนึ่งนำไปเก็บรักษาไว้ ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สุรินทร์ อีกส่วนหนึ่งเก็บรักษาไว้ที่วัดบ้านช่างปี่ อิทธิพลความเชื่อทางพระพุทธศาสนาในปราสาทช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์ มี 4 ประเด็น ดังต่อนี้ 1) คุณค่าด้านร่างกาย ในสมัยก่อนสถานที่แห่งนี้เป็นสถานพยาบาลหรือโรงพยาบาล เพื่อให้ผู้คน ได้แวะมาพักรักษาตัวหรือเรียกว่า “อโรคยาศาล” 2) คุณค่าด้านจิตใจ โดยชาวพุทธจะมาบนบานที่ปราสาทช่างปี่ เพื่อขอให้หายป่วย ซึ่งก็ปรากฏว่าหายป่วยไปหลายราย และมีคุณค่าทางจิตใจ 3) คุณค่าในด้านสังคม งานประจำปีมีการจัดเครื่องบวงสรวงทุกปี ซึ่งมีชาวอำเภอศีขรภูมิและประชาชนใกล้เคียงมาร่วมพิธีเป็นอันมาก ทำให้ได้เห็นถึงพลังสามัคคีในการร่วมมือร่วมใจช่วยกันของชุมชนในอำเภอศีขรภูมิ และ 4) คุณค่าในด้านศิลปะและวัฒนธรรม เป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงพุทธ ด้านศิลปวัฒนธรรมของคนสุรินทร์

เอกสารอ้างอิง

กรมศิลปากร. (2503). โครงการและรายงานการสำรวจและขุดแต่งโบราณวัตถุสถานในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ พ.ศ. 2502. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.

กรมศิลปากร. (2540). วัดหลวงสมัยรัตนโกสินทร์. กรุงเทพมหานคร: กรมศิลปากร.

กรมศิลปากร. (2550). ประวัติศาสตร์เมืองสุรินทร์. กรุงเทพมหานคร: อมรินทร์ พริ้นติ้งแอนด์พับลิชซิ่ง.

จารุวรรณ พึ่งเทียร. (2555). พุทธศิลป์ (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

จิดาภา ชาญประโคน. (2568, 11 มีนาคม). ความเชื่อทางพระพุทธศาสนาในปราสาทช่างปี่ [สัมภาษณ์]. กำนันตำบลช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

จิดาภา ชาญประโคน. (2568, 11 มีนาคม). องค์ประกอบทางสถาปัตยกรรมของปราสาทขอม [สัมภาษณ์]. กำนันตำบลช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

เฉลี่ยว ปิ่นเพชร. (2568, 14 มีนาคม). ความเชื่อทางพระพุทธศาสนาในปราสาทช่างปี่ [สัมภาษณ์]. นายกองค์การบริหารส่วนตำบลช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

เฉลี่ยว ปิ่นเพชร. (2568, 14 มีนาคม). ชุมชนบ้านช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์ [สัมภาษณ์]. นายกองค์การบริหารส่วนตำบลช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

ชนาธิป ช้างก้อน. (2568, 11 มีนาคม). ความเชื่อทางพระพุทธศาสนาในปราสาทช่างปี่ [สัมภาษณ์]. ชาวบ้านอ่างสมบูรณ์ ตำบลช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

ชะลูด นิ่มเสมอ. (2532). การเข้าถึงศิลปะในงานจิตรกรรมไทย. กรุงเทพมหานคร: อมรินทร์พริ้นติ้งกรุ๊ฟ.

ชะเอม แก้วคล้าย. (2528). จารึกพระเจ้าชัยวรมันที่ 7. กรุงเทพมหานคร: หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร.

ดนัย ไชยโยธา. (2538). ลัทธิศาสนาและระบบความเชื่อกับประเพณีนิยมในท้องถิ่น. กรุงเทพมหานคร: โอเดียนสโตร์.

ธัญสรณ์ ไหมทอง. (2568, 14 มีนาคม). พระราชประวัติของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 โดยสังเขป [สัมภาษณ์]. ผู้อำนวยการโรงเรียนบ้านช่างปี่ ตำบลช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

นิตยา เพ่งพิศ. (2568, 13 มีนาคม). ความเชื่อทางพระพุทธศาสนาในปราสาทช่างปี่ [สัมภาษณ์]. ผู้อำนวยการโรงเรียนบ้านหัวแรตนาโพธิ์ ตำบลช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

ประณีต ชัยสุวรรณ. (2568, 11 มีนาคม). คติการสร้างปราสาทขอม [สัมภาษณ์]. ประธานสภาวัฒนธรรมอำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

ปาริชาต ยลถวิล. (2568, 12 มีนาคม). ความเชื่อทางพระพุทธศาสนาในปราสาทช่างปี่ [สัมภาษณ์]. ผู้อำนวยการโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

พระครูสังฆรักษ์สำเริง กตธุโร. (2568, 11 มีนาคม). ประเภทของความเชื่อ [สัมภาษณ์]. รองเจ้าคณะตำบลช่างปี่ วัดบ้านข่า ตำบลช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

พระอธิการประหยัด ตปสีโล. (2568, 11 มีนาคม). ความเชื่อทางพระพุทธศาสนา [สัมภาษณ์]. เจ้าอาวาสวัดศรีโพธาราม (บ้านหนองผือ) ตำบลช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

พระอธิการสมศักดิ์ ปชฺโชโต. (2568, 14 มีนาคม). ความสำคัญของความเชื่อ [สัมภาษณ์]. เจ้าอาวาสวัดช่างปี่ ตำบลช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

พิศาล เค้ากล้า. (2568, 11 มีนาคม). กลุ่มชาติพันธุ์ที่อยู่ในชุมชนชาวบ้านช่างปี่ [สัมภาษณ์]. นายอำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

พระวิศิษฎ์ สุมโน (แทบทาม). (2556). การศึกษาคุณค่าความเชื่อในพิธีกรรมการบูชาปู่ตาของชาวบ้านหนองแวงโสกพระ และชาวบ้านหนองแวงโคตร ตำบลหนองแวงโสกพระ อำเภอพล จังหวัดขอนแก่น [วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย].

ภัททิยา ยิมเรวัต. (2540). การเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมด้านความเชื่อและขนบธรรมเนียมประเพณี. ภาษาและวัฒนธรรม, 16(1), [หน้าไม่ระบุ].

ยอร์ช เซเดส์. (2536). เมืองพระนคร นครวัด นครธม (ปรานี วงษ์เทศ, ผู้แปล). กรุงเทพมหานคร: มติชน.

ราชกิจจานุเบกษา. (2478). การบูรณะและขึ้นทะเบียนได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานของชาติ. ราชกิจจานุเบกษา, 52(75).

ราชบัณฑิตยสถาน. (2556). พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพมหานคร: บริษัท นานมีบุ๊คส์พับลิเคชั่นส์ จำกัด.

รุ่งนภา จะนันท์. (2553). การพัฒนาหนังสืออิเล็กทรอนิกส์เรื่องปราสาทพนมรุ้ง [สารนิพนธ์ปริญญาวิทยาศาสตร์มหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหาสารคาม].

รุ่งโรจน์ ภิรมย์อนุกูล. (2547). อาโรคยศาล: ความรู้ทั่วไปและข้อสังเกตเบื้องต้น. เมืองโบราณ, 30(3).

ศรัณย์ บุญประเสริฐ, & ยอดเนตร สุวรรณ. (2551). คู่มือนำเที่ยวนครวัด นครธม (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์สารคดี.

สุภัทรดิศ ดิศกุล. (2539). ศิลปะขอม. กรุงเทพมหานคร: คุรุสภาลาดพร้าว.

สุรศักดิ์ เจริญวงศ์. (2535). แนวคิดและวัตถุประสงค์ของจิตรกรรมไทย. ใน ศิลปะกับสังคมไทย หน่วยที่ 6–10 (พิมพ์ครั้งที่ 2). นนทบุรี: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.

วินัย โกการัตน์. (2568, 13 มีนาคม). กลุ่มชาติพันธุ์ที่อยู่ในชุมชนชาวบ้านช่างปี่ [สัมภาษณ์]. ปลัดองค์การบริหารส่วนตำบลช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

วินัย โกการัตน์. (2568, 13 มีนาคม). ความเชื่อทางพระพุทธศาสนาในปราสาทช่างปี่ [สัมภาษณ์]. ปลัดองค์การบริหารส่วนตำบลช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

เอกสิทธิ์ สุวินัย. (2568, 14 มีนาคม). กลุ่มชาติพันธุ์ที่อยู่ในชุมชนชาวบ้านช่างปี่ [สัมภาษณ์]. ประธานสภาวัฒนธรรมตำบลช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

เอกสิทธิ์ สุวินัย. (2568, 14 มีนาคม). ความเชื่อทางพระพุทธศาสนาในปราสาทช่างปี่ [สัมภาษณ์]. ประธานสภาวัฒนธรรมตำบลช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

เอกสิทธิ์ สุวินัย. (2568, 14 มีนาคม). ความสำคัญของความเชื่อ [สัมภาษณ์]. ประธานสภาวัฒนธรรมตำบลช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์.

Barth, A. (1903). Les doublets de la stele de Say-Fong. Bulletin de l'École Française d'Extrême-Orient (BEFEO), 3.

Cœdés, G. (1940). Les hopitaux de Jayavarman VII. In Études cambodgiennes. Imprimerie de l'Extrême-Orient.

Bhadri, K. M. (Trans.). (2007). Ta Prohm inscription of Jayavarman VII. AD 1186. In P. K. Kapur & S. Sahai (Eds.), Ta Prohm: A glorious era in Angkor civilization. Bangkok: White Lotus Press.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-03-31

รูปแบบการอ้างอิง

พระครูพิบูลพัฒนประสุต, & พระครูปริยัติวิสุทธิคุณ. (2025). อิทธิพลความเชื่อทางพระพุทธศาสนาในปราสาทช่างปี่ อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์. Journal of Buddhist Education and Research (JBER), 11(1), 548–563. สืบค้น จาก https://so06.tci-thaijo.org/index.php/jber/article/view/286511

ฉบับ

ประเภทบทความ

สารบัญ