"ประเพณีบุญข้าวสาก บ้านคกมาด ต.ปากตม อ.เชียงคาน จ.เลย"

บทคัดย่อ

บุญข้าวสากหรือสลากภัต(Lottery)นี้ เป็นประเพณีที่ปฏิบัติกันมาเป็นเวลานานในแทบทุกทั่วภูมิภาคของประเทศไทย เป็นอีกหนึ่งในประเพณี(ฮีตสิบสองคองสิบสี่)ที่ชาวอีสานเรียกกัน เช่น บุญข้าวจี่ บุญข้าวประดับดิน และบุญข้าวสาก เป็นต้น ซึ่งโดยทั่วไปแล้วจะทำกันในวันขึ้น 15 ค่ำเดือน10 หรือจะเรียกว่า “บุญเดือน 10” ก็ว่าได้  ในบทความนี้ผู้เขียนมีความสนใจที่จะศึกษาประเพณีบุญข้าวสากของหมู่บ้านคกมาด ต.ปากตม อ.เชียงคาน จ.เลย ซึ่งเป็นหมู่บ้านเล็กๆ ตั้งอยู่ริมฝั่งลุ่มแม่น้ำโขง ซึ่งมีประวัติการตั้งหมู่บ้านมาเป็นระยะเวลาที่ยาวนานอีกหมู่บ้านหนึ่ง พร้อมกับประเพณีนี้ที่ควบคู่กันมาพอๆกับการตั้งหมู่บ้าน และตอนนี้กำลังเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่คนทั่วไปกำลังนิยมในละแวกนั้น เช่น หาดนางคอย และสกายวอล์ค(Skywalk)ที่หลวงพ่อใหญ่บ้านท่าดีหมี ระหว่างแม่น้ำเหืองและแม่น้ำโขงมาบรรจบกัน ทำให้มองเห็นทัศนียภาพระหว่างฝั่งไทยและลาวได้อย่างชัดเจนและสวยงามอีกที่หนึ่งและที่สำคัญคือมีประวัติประเพณีต่างๆที่เกี่ยวกับพระพุทธศาสนาอีกมากจึงทำให้ผู้เขียนเกิดความสนใจที่จะศึกษาเกี่ยวกับข้อมูลเชิงลึกด้วยการสัมภาษณ์เจ้าอาวาสวัดบ้านคกมาดผู้นำทางด้านบรรพชิต  ผู้ใหญ่บ้าน ที่มีความเกี่ยวข้อง และมีบทบาทในประเพณี และพิธีการเหล่านี้   นั่นหมายความว่าความสามัคคีที่ชาวบ้านจะต้องร่วมกันขับเคลื่อนกิจกรรมความเชื่อให้เป็นรูปธรรมและปลูกฝังรากเหง้าแห่งศรัทธาให้กับคนรุ่นใหม่ในมรดกท้องถิ่นได้สืบทอดต่อไป และที่สำคัญอีกประเด็นหนึ่งคือ การกล่าวคำถวายที่เป็นภาษาบาลีก็มีการกล่าวคลาดเคลื่อนหรือผิดเพี้ยนไปอยู่หลายตำราอยู่เหมือนกันซึ่งจะได้แก้ไขให้ถูกต้องตามหลักของภาษาบาลีสืบต่อไปผู้เขียนได้ตั้งวัตถุประสงค์ไว้ 4 ประเด็นคือ 1) ความเป็นมาและการกำเนิดของฉลากหรือสลากภัต 2)ความสำคัญของประเพณีบุญข้าวสาก 3) การเตรียมงานขั้นตอนพิธีกรรม และ 4) การแก้ไขคำถวายสลากภัตให้ถูกต้อง