การศึกษาวิเคราะห์ภิกษุในพระพุทธศาสนาเถรวาท

บทคัดย่อ

วิทยานิพนธ์เรื่องการศึกษาวิเคราะห์ภิกษุในพระพุทธศาสนาเถรวาท    เป็นวิจัยเชิงเอกสารโดยมีวัตถุประสงค์  ๓  ประการ  คือเพื่อศึกษาความเป็นมาของภิกษุในพระพุทธศาสนาเถรวาท  เพื่อศึกษาวิเคราะห์คุณลักษณะของภิกษุในพระพุทธศาสนาเถรวาท    และเพื่อศึกษาวิเคราะห์คุณค่าของภิกษุในพระพุทธศาสนาเถรวาทโดยการศึกษาจากเอกสารแล้วนำมาวิเคราะห์

          ผลการวิจัยพบว่า    ก่อนการเกิดขึ้นของภิกษุในพระพุทธศาสนา ได้มีนักบวชในชมพูทวีปดำรงชีวิตแบบอิสระออกจากเรือนเพื่อแสวงหาสัจจะธรรมและได้เผยแผ่แนวคิดคำสอนของสำนักตนสู่สังคมโดยพึ่งพาอาศัยการอุปถัมภ์จากผู้อื่น   ภิกษุในพระพุทธศาสนานั้นพัฒนาต่อจากนักบวชอิสระในสังคมอารยันดั้งเดิมภายใต้วัฒนธรรมของพราหมณ์-ฮินดู  เดิมภิกษุในพุทธศาสนามีกลุ่มเดียวภายหลังได้พัฒนาออกเป็น  ๒  กลุ่มใหญ่คือ นิกายเถรวาท  และนิกายมหายาน         

          คุณลักษณะของภิกษุในพระพุทธศาสนาเถรวาท ดำรงชีวิตอยู่อย่างเรียบง่ายและสันโดษเข้มงวดในข้อวัตรปฏิบัติเพื่อความอิสระหลุดพ้น    ส่วนภิกษุสายมหายานยึดมั่นในอุดมการณ์ของพระโพธิสัตว์   ลักษณะภายนอกของภิกษุเถรวาทในชีวิตส่วนตัวเน้นการปฏิบัติขัดเกลาตนเองให้เป็นผู้บริบูรณ์ด้วยศีล     การดำรงชีวิตในกรอบของสงฆ์เน้นการดำรงชีวิตตามกรอบพระธรรมวินัย        และการดำรงชีวิตร่วมกับสังคมเน้นการดำรงชีวิตอยู่โดยอาศัยศรัทธาจากผู้นับถือ  เป็นกัลยาณมิตรที่ดี ลักษณะภายในของภิกษุเถรวาท  ภิกษุนั้นต้องเป็นผู้ที่ประกอบไปด้วย ศีล  สมาธิ  และปัญญา

คุณค่าของภิกษุในพระพุทธศาสนาเถรวาท   วิเคราะห์ได้ว่า   การดำรงชีวิตเพื่อได้บรรลุเป็นพระอรหันต์ถือเป็นคุณค่าแท้    ส่วนการได้รับยกย่องเทิดทูนบูชาเป็นปูชนียบุคคลถือเป็นคุณค่าเทียม     

          คุณค่าในมิติของศีล      วิเคราะห์ได้ว่า    ด้านการปฏิบัติตนเองคือ   การพัฒนาตนเองเพื่อเป็นผู้เลิศและประเสริฐ    ด้านเกี่ยวข้องกับสังคมเป็นแบบอย่างที่ดีและเป็นที่พึ่งทางใจสร้างความสงบสุขสู่สังคม  คุณค่าในมิติของจิตใจวิเคราะห์ได้ว่า  เป็นผู้ มีจิตใจที่เป็นสมาธิ  บริสุทธิ์ผุดผ่อง  ไม่มีกิเลส  ปราศจากความเศร้าหมอง  ตั้งอยู่ในกุศลอยู่อย่างสุขสบายและไม่เป็นโรคทางใจคุณค่าในมิติของปัญญา  วิเคราะห์ได้ว่า  เป็นผู้เข้าใจสัจจะธรรม    คิดอย่างถูกต้องและมีเหตุผล