ปจุมเบน: พิธีกรรมท้องถิ่นกับการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ ราชอาณาจักรกัมพูชา

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงคุณภาพนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเป็นมาพิธีกรรมปจุมเบน และพิธีกรรมปจุมเบนมีความสัมพันธ์ต่อการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ ราชอาณาจักรกัมพูชา พื้นที่ศึกษาคือ บ้านเปรียะดะ ตำบลบ็อนเตียสะเรย อำเภอเสียมเรียบ จังหวัดเสียมเรียบ ราชอาณาจักรกัมพูชา กลุ่มตัวอย่างเลือกแบบเจาะจง คือ ผู้นำประกอบพิธี 3 คน ผู้นำชุมชน 5 คน ภิกษุ 3 รูป ผู้สูงอายุ 5 คน ชาวบ้าน 5 คน ศึกษาตั้งแต่กันยายน 2556 ถึงตุลาคม 2558 ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพแนวชาติพันธุ์วรรณา ด้วยเทคนิคสัมภาษณ์เชิงลึก จดบันทึก บันทึกเทป สนทนา สังเกต และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) ปจุมเบนเป็นพิธีกรรมที่สำคัญและสืบทอดกันมายาวนานจนถึงปัจจุบันในราชอาณาจักรกัมพูชา เป็นการทำบุญให้ผีบรรพบุรุษโดยเชื่อว่าจะทำให้ผีบรรพบุรุษหลุดพ้นจากเวรกรรม     มารับผลบุญ อาหารจากลูกหลาน และจะประสิทธิประสาทให้ลูกหลานมีความสุข ความเจริญ ประสบความสำเร็จ ไม่เจ็บป่วย จึงมีการเซ่นไหว้ผีบรรพบุรุษทุกปี ปจุมเบนมี 2 ช่วงที่สำคัญคือ วันเบ็นทม ตรงกับวันแรม 13,14,15 ค่ำ เดือน 10 ลูกหลานจะทำการอุทิศส่วนบุญกุศล มีการสวดมนต์โยงดวงวิญญาณผู้ล่วงลับให้มารับส่วนกุศลเพื่อที่จะได้ไปสู่สุคติ และวันเบ็นตู๊จ ตรงกับวันแรม 15 ค่ำ เดือน 10 ช่วงประมาณตีสาม ลูกหลานมารวมกันที่วัดพร้อมกับนำข้าวบิณฑ์และอาราธนาพระสงฆ์สวดเรียกผีบรรพบุรุษ แล้วนำกระเชอใส่เครื่องเซ่นไหว้ไปเทใต้ต้นไม้ ข้างโบสถ์ เพื่อเซ่นไหว้ดวงวิญญาณบรรพบุรุษ และเช้าในวันเดียวกันมีการสวดบังสุกุลอุทิศส่วนบุญกุศลอีกรอบเป็นอันเสร็จพิธี  2) พิธีกรรมปจุมเบนช่วยสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ กล่าวคือ ผู้สูงอายุมีส่วนร่วมในพิธีกรรมตั้งแต่ต้นจบซึ่งสอดคล้องกับวิถีชีวิต ความคิด ความเชื่อที่สืบทอดกันมา ได้แก่ การเตรียมอุปกรณ์ การร่วมพิธีกรรมในทุกขั้นตอนตลอดจนเป็นศูนย์รวมของลูกหลานให้กลับบ้านทุกปี ผู้สูงอายุได้ตื่นแต่เช้าจัดเตรียมอาหาร เครื่องเซ่นไหว้ เครื่องใช้ในการทำบุญให้บรรพบุรุษ ได้ออกกำลังกายจากการเตรียมอุปกรณ์ สูดรับอากาศบริสุทธิ์ช่วงเช้า ทำบุญ ถือศีล ทำทาน ทำให้จิตใจสงบ สบาย มีความสุข    เป็นผู้นำในพิธีกรรมทำให้รู้สึกมีคุณค่าในตนเอง ได้ถ่ายทอดความรู้แก่ลูกหลาน มีส่วนร่วมทำกิจกรรมในชุมชน ได้พูดคุยกับคนวัยเดียวกัน เป็นศูนย์รวมจิตใจให้กับลูกหลานมาอยู่รวมกันก่อเกิดความรักความสามัคคีในครอบครัว ชุมชน สิ่งเหล่านี้ล้วนเป็นการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ ทำให้จิตใจดี อารมณ์ดี มีความสุขและส่งผลให้สุขภาพด้านร่างกายแข็งแรงตามมา