บายศรีในพิธีกรรมมะม๊วดชาวไทยเชื้อสายเขมร จังหวัดบุรีรัมย์

ผู้แต่ง

  • พระศรัณย์ สุนฺทโร (ปานะโปย) มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์
  • อิทธิวัต ศรีสมบัติ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์
  • ธงไชย สุขแสวง มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์

คำสำคัญ:

บายศรี, พิธีกรรมมะม๊วด, ชาวไทยเชื้อสายเขมร

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาองค์ประกอบขั้นตอนพิธีกรรมมะม๊วดชาวไทยเชื้อสายเขมรจังหวัดบุรีรัมย์ 2) เพื่อศึกษาองค์ความรู้ที่ปรากฏจากสัญลักษณ์ในบายศรีพิธีกรรมมะม๊วดชาวไทยเชื้อสายเขมรจังหวัดบุรีรัมย์และ 3) เพื่อบูรณาการการจัดการเรียนรู้กลุ่มสาระสังคมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรมโดยงานวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพและวิจัยเอกสาร

ผลการวิจัยพบว่า 
1.องค์ประกอบขั้นตอนพิธีกรรมมะม๊วดชาวไทยเชื้อสายเขมรจังหวัดบุรีรัมย์พบว่าขั้นเตรียม การห่อข้าวต้มข้าวต้มกรวย การทำขนมฝักบัว ขนมนางเล็ดการเย็บกรวยชนิดต่างๆ การจัดหากล้วยการจัดหาเครื่องสังเวย หัวหมู การจัดเตรียมเครื่องดนตรี  การจัดหาสุราขั้นตอนประกอบพิธีกรรม เซ่นเพื่อไหว้บอกกล่าวดวงวิญญาณครูประจำตัวและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายทั้งให้มาร่วมช่วยดูแลรักษาผู้ป่วยในปรัมพิธี และขั้นเสร็จพิธีมีการผูกแขนและตักบาตรบนจานที่เตรียมไว้

2.องค์ความรู้ที่ปรากฏจากสัญลักษณ์ในบายศรีพิธีกรรมมะม๊วดชาวไทยเชื้อสายเขมรจังหวัดบุรีรัมย์ พบว่า ปรากฏการผ่านตัวพานบายศรีพบว่าบายศรี 3 ชั้น เปรียบด้วย สุจริต 3 เพราะมีความเชื่อดั้งในหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ว่า สุจริต คือ ความประพฤติดี ประพฤติชอบ บายศรี 5 ชั้น เปรียบด้วยศีล 5 ข้อ เรียกว่า เบญจศีล คือความประพฤติชอบทางกายและวาจา การรักษากาย วาจาให้เรียบร้อย บายศรี 7 ชั้น เปรียบด้วย อริยทรัพย์ 7 ทําให้ชาวบ้านโคกขมิ้นทั้งสองอำเภอ และผู้ประกอบพิธีกรรม เกิดความรู้ความเข้าใจถึงหลักธรรมและภูมิปัญญาชาวบ้าน บายศรี 9 ชั้น ชั้น ด้วย พุทธคุณ 9

  1. บูรณาการการจัดการเรียนรู้กลุ่มสาระสังคมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรมพบว่า เป็นการถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สามารถถอดองค์ความรู้ทางปัญญาและมรดกทางวัฒนธรรมของชุมชนโดยแยกออกเป็นสองประเภทได้แก่ การถ่ายทอดหัตถกรรมและการถ่ายทอดด้านพิธีกรรมและศาสนา

Downloads

Download data is not yet available.

เอกสารอ้างอิง

กาญจนา แก้วเทพ.(2556). เครื่องมือทำงานวัฒนธรรมชุมชนและสื่อพิธีกรรมศึกษา. กรุงเทพมหานคร. พิมพ์ครั้งที่ 2. สำนักพิมพ์ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร.

ทัศนีย์ หลักเพ็ชร์. (2550). “การพัฒนาแผนการจัดการเรียนรู้ที่เน้นทักษะกระบวนการเรื่อง บายศรีปากชาม.กลุ่มสาระการงานอาชีพและเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6”. การค้นคว้าอิสระ กษบ.มหาสาราคาม. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยราชภัฏสาราคาม.

ประไพ บัวสุคนธ์. (2549). การพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่นเรื่อง การทำพานบายศรี กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนบ้านหนองแวง. สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามหาสารคาม เขต 2. สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามหาสารคามเขต 2.

มณีรัตน์ จันทนะพลิน. (2544). การประดิษฐ์ด้วยใบตอง.พิมพ์ครั้งที่ 2 (ฉบับปรับปรุง). กรุงเทพฯ : อมรินทร์ พริ้นติ้ง กรุ๊ฟ.

มนัส สุขสาย.(2548). การบาศรีสูตรขวัญ: วัฒนธรรมจังหวัดอุบลราชธานี. สืบค้นออนไลน์ https://www.isangate.com/new/artist-isan/207-manat-sooksai.html, เมื่อวันที่ 20 มิถุนายน 2566.

สาร สาระทัศนานันท์. (2541). พิธีสู่ขวัญและขวัญโบราณอีสานฉบับสมบูรณ์. กรุงเทพมหานคร.กรมศาสนา. โรงพิมพ์ไทยวัฒนาพานิช.

สุลักษณา อุ่นเมือง. (2549). “การพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่นเรื่องการทำบายศรีกลุ่มสาระการงานและเทคโนโลยีในระดับชั้นปีที่ 5 โรงเรียนบ้านดงบัง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาหนองคายเขต 3”. วิทยานิพนธ์ครุศาสตร์มหาบัณฑิต หลักสูตรและการสอน. บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม.

สารภี ขาวดีา. (2555). การศึกษาวิเคราะห์พิธีกรรม. อุบลราชธานี: คณะศิลปศาสตร์.มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลธานี.

สุพิศวง ธรรมพันทา. (2559). มนุษย์กับสังคม. กรุงเทพมหานคร. สำนักพิมพ์ พิมพ์ลักษณ์.

แสงอรุณ กนกพงศ์ชัย. (2545).ไทยในสังคมสยาม. กรุงเทพมหานคร. สำนักพิมพ์ไทยวัฒนาพานิช.

อมรรัตน์ เทพกำปนาท. (2558). พิธีกรรมท้องถิ่น เรื่อง ความเชื่อเกี่ยวกับพิธีกรรมบายศรี. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์โอเดียนสโตร์.

อุดม เชยกีวงษ์. (2548). หลักสูตรท้องถิ่น : ยุทธศาสตร์การปฏิรูปการเรียนรู้,สำนักงานวิทยทรัพยากร. กรุงเทพมหานคร. พิมพ์ครั้งที่ 3 สำนักพิมพ์ พิมพ์ลักษณ์.

อภิชาติ จันแดง. (2546). “ความเชื่อ พิธีกรรม : กระบวนการเรียนรู้เพื่อศักยภาพการพึ่งตนเองของชุมชนชนบท ศึกษาเฉพาะกรณี ชุมชนบ้านยางหลวง ตำบลท่ายา อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่”. วิทยานิพนธ์สงคมสงเคราะห์ศาสตรมหาบัณฑิต. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยธรรมศาตร์.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-06-22

รูปแบบการอ้างอิง

สุนฺทโร (ปานะโปย) พ., ศรีสมบัติ อ., & สุขแสวง ธ. (2025). บายศรีในพิธีกรรมมะม๊วดชาวไทยเชื้อสายเขมร จังหวัดบุรีรัมย์. วารสารวนัมฎองแหรกพุทธศาสตรปริทรรศน์, 12(1), 167–184. สืบค้น จาก https://so06.tci-thaijo.org/index.php/Vanam_434/article/view/268650

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย