การสร้างอัตลักษณ์พุทธวิถีเพื่อสุขภาวะทางจิตของผู้สูงอายุจังหวัดร้อยเอ็ด

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่องการสร้างอัตลักษณ์พุทธวิถี เพื่อสุขภาวะจิตของผู้สูงอายุ จังหวัดร้อยเอ็ด มีวัตถุประสงค์ดังนี้ 1) เพื่อศึกษาอัตลักษณ์พุทธวิถีของโรงเรียนผู้สูงอายุ จังหวัดร้อยเอ็ด  2) เพื่อพัฒนารูปแบบการสร้าง    อัตลักษณ์พุทธวิถี เพื่อสุขภาวะทางจิตของผู้สูงอายุจังหวัดร้อยเอ็ด  3) เพื่อวิเคราะห์อัตลักษณ์พุทธวิถี เพื่อสุขภาวะทางจิตของผู้สูงอายุ จังหวัดร้อยเอ็ด การวิจัยครั้งนี้ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงผสม ประกอบด้วยการวิจัยเชิงปริมาณ โดยใช้แบบสอบถาม  การวิจัยกึ่งทดลอง โดยใช้แบบสอบถาม โปรแกรมการทดลอง ซึ่งประกอบด้วย การอบรมให้ความรู้ การฝึกปฏิบัติกิจกรรมทางพระพุทธศาสนา กับกลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้สูงอายุ ในโรงเรียนผู้สูงอายุ 4 แห่ง ได้แก่ 1) เทศบาลตำบลจังหาร 51 คน  2) องค์การบริหารส่วนตำบลบึงงาม 52 คน            3) เทศบาลตำบลท่าม่วง 118 คน  4) องค์การบริหารส่วนตำบลหนองบัว  200 คน รวมทั้งหมด 421 คน  และการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึก  48 คน

ผลการวิจัยพบว่า

1) อัตลักษณ์พุทธวิถีโรงเรียนผู้สูงอายุ จังหวัดร้อยเอ็ด มีการจัดกิจกรรมให้ความรู้ที่หลากหลาย กิจกรรมการออกกำลังกาย กิจกรรมสันทนาการ นำหลักธรรมหรือพุทธวิถีมาจัดการเรียนการสอน เป็นเรื่องที่ต้องพิสูจน์และทดลองให้เห็นว่า การนำหลักธรรมคำสอนของพระพุทธศาสนามาจัดกิจกรรมอย่างต่อเนื่องเพื่อพัฒนาด้านจิตใจแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ของผู้สูงอายุจะทำให้พวกเขาดีขึ้นอย่างไร ให้ผู้สูงอายุสามารถมีชีวิตอยู่ในสังคมได้ด้วยตนเองไม่เป็นภาระแก่ครอบครัว ชุมชนและสังคม

2) การพัฒนารูปแบบการสร้างอัตลักษณ์พุทธวิถี ส่วนใหญ่เห็นด้วยกับการที่มีกิจกรรมทางพระพุทธศาสนาและเป็นข้อมูลเชิงกระบวนการมีด้วยกัน 3 ข้อ คือ 1) การสวดมนต์ ไหว้พระ รับศีล  ได้แก่ การน้อมจิตน้อมใจ  การสวดบทสรรเสริญพระรัตนตรัย การสวดบทพิจารณาสังขาร และการสวดบทแผ่เมตตา  2) การเจริญภาวนา ได้แก่  การนั่งสมาธิ  การเดินจงกรม  และการกำหนดอิริยาบถ 3) การฟังพระธรรมเทศนา  ได้แก่ เรื่องความไม่เที่ยงของสังขาร  เรื่องการทำจิตใจให้บริสุทธิ์ และเรื่องการสร้างความสุขกับปัจจุบัน

3)  วิเคราะห์อัตลักษณ์พุทธวิถี เพื่อสุขภาวะทางจิตของผู้สูงอายุ จังหวัดร้อยเอ็ด พบว่า ในภาพรวม อยู่ในระดับปานกลาง หลังเข้าร่วมพบว่า มีคะแนนเฉลี่ยสุขภาพจิตที่ดีขึ้น อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05