พุทธวิธีในการสอนสังคมศึกษาในศตวรรษที่ 21
คำสำคัญ:
พระพุทธศาสนา; การสอนสังคมศึกษา; ศตวรรษที่ 21บทคัดย่อ
พุทธวิธีการสอนของพระพุทธเจ้าเป็นวิธีการที่สามารถนำมาปรับใช้ในการพัฒนาผู้เรียนได้ตามยุคสมัย พระพุทธเจ้าทรงเผยแพร่พระธรรมที่พระองค์ได้ตรัสรู้เพื่อให้ประชาชนทุกหมู่เหล่าได้เรียนรู้ แนวการสอนของพระพุทธเจ้า ซึ่งมีลักษณะสำคัญ 4 ประการ คือ 1. สันทัสสนา ในการอบรมสั่งสอนธรรมะของพระองค์จะชี้แจงให้ผู้ฟังอย่างเข้าใจอย่างแจ่มแจ้ง ชัดเจน เห็นจริง 2. สมาปทา พระองค์จะอธิบายให้ผู้ฟังเห็นว่าเรื่องที่พูดถึงนั้นเป็นความจริง 3. สมุตเตชนา พระองค์จะใช้วิธีปลุกเร้าใจให้ผู้ฟังคึกคัก กระตือรือร้นที่จะปฏิบัติตามหลักธรรมนั้นให้ประสบความสำเร็จ และ 4. สัมปหังสนา ในการบรรยายธรรมะ พระองค์จะสร้างบรรยากาศให้เอื้อต่อการเรียนรู้
ทั้งนี้ สังคมโลกในยุคศตวรรษที่ 21 มีความเจริญก้าวหน้าทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีมาก การจัดการเรียนรู้มีการทำในลักษณะเชิงสหวิทยาการมากขึ้น และสอดแทรกทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 เข้าไปในทุกวิชาแกนหลัก เช่น ความรู้เกี่ยวกับโลก ความรู้เกี่ยวกับการเงิน เศรษฐศาสตร์ ธุรกิจ และการเป็นผู้ประกอบการ ความรู้ด้านการเป็นพลเมืองที่ดี ความรู้ด้านสุขภาพ ความรู้ด้านสิ่งแวดล้อม เป็นต้น ทั้งนี้ต้องนำเอาพุทธวิธีในการสอนของพระพุทธเจ้าที่เคยวางหลักการสอนไว้ยังคงนำมาปรับใช้เพื่อให้เกิดการเรียนการสอนที่รู้เท่าทันโลกและไม่ทิ้งธรรมตามแนวพระพุทธเจ้า ดังวลีที่ ว่า “มีความรู้คู่คุณธรรม”
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงศึกษาธิการ. (2552). พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ ฉบับที่ 2 พ.ศ. 2552. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์องค์การรับส่งสิ้นค้าและพัสดุภัณฑ์.
ปรเมธี วิมลศิริ. (2559). ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี อนาคตประเทศไทย เพื่อความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน. สืบค้นเมื่อ 12 กรกฎาคม 2563 จาก http://planning.pn.psu.ac.th/plan_doc/procedure/docs_
procedure/300_1498813858.pdf
ประเวศ วะสี. (2546). วิถีมนุษย์ในศตวรรษที่ 21 สู่ภพภูมิใหม่แห่งการพัฒนา. วารสารหมออนามัย. 12 (4), 7 21.
พระครูปลัดประกอบ ฐานวุฑโฒ (ศรอินทร์). (2558). การเรียนรู้ที่เป็นเลิศในศตวรรษที่ 21. วารสารครุศาสตร์ปริทรรศน์ฯ. 2(3), 59-60.
พระเทพเวที (ประยุทธ์ ปยุตฺโต), (ม.ป.ป.). ความสำคัญของพระพุทธศาสนาประจำชาติ. กรุงเทพฯ : ฝ่ายเผยแผ่พระพุทธศาสนา กองศาสนศึกษา กรมการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ.
______. (ม.ป.ป.). เทคนิคการสอนของพระพุทธศาสนา. กรุงเทพฯ: อมรินทร์ปริ้นกรุ๊ป.
พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตฺโต). (2544). พุทธวิธีในการสอน. (พิมพ์ครั้งที่ 8). กรุงเทพฯ : สหธรรมิก.
______. (2540). พระพุทธศาสนาพัฒนาคนและสังคม. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ส่วนท้องถิ่น.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตโต). (2539). วินัยเรื่องที่ใหญ่กว่าคิด. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุสภา.
วรวิทย์ วศินสรากร. (2546). คนกับการศึกษา. กรุงเทพฯ : ธนธัชการพิมพ์.
วศิน อินทสระ. (2545). พุทธวิธีการสอน. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์เม็ดทราย.
______. (2563). ไตรลักษณ์. สืบค้นเมื่อ 1 พฤศจิกายน 2563. จาก http;//www.jozh.net/index.pho?mo=3 &art=2456056.
วิภาดา พินลา. (2559). กระบวนการจัดการเรียนรู้ตามแนวพุทธศาสตร์สำหรับครูสังคมศึกษาเพื่อปลูกฝังจริยธรรมในผู้เรียนยุคศตวรรษที่ 21. Veridian E-Journal, Silpakorn University. 9(1), 1434-1435.
สำเริง บุญเริงรัตน์. (2542). สติปัญญาและความถนัดทางการเรียนของมนุษย์ ทฤษฎี วิธีวัดและการพัฒนา. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยวงษ์ชวลิตกุล.
สุคนธ์ สินธพานนท์. (2558). การจัดการเรียนรู้ของครูยุคใหม่ เพื่อพัฒนาทักษะผู้เรียนในศตวรรษที่ 21.กรุงเทพฯ: ห้างหุ้นส่วนจากัด 9119 เทคนิคพพริ้นติ้ง.
สุมน อมรวิวัฒน์. (2547). การพัฒนาการเรียนรู้ตามแนวพุทธศาสตร์: ทักษะกระบวนการเผชิญสถานการณ์, (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
แสง จันทร์งาม. (2524). การสอนจริยธรรมในโรงเรียนกรุงเทพมหานคร. กรุงเทพฯ: การศาสนา.
อภิชาตนันท์ อนันนับ, ภัคพงศ์ ปวงสุข และปิ่นมณี ขวัญเมือง. (2554). การนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในการจัดการเรียนการสอนวิชาเกษตรในโรงเรียนมัธยมศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษากรุงเทพมหานคร เขต 3. วารสารครุศาสตร์อุตสาหกรรม. 11(1), 29-39.
