การศึกษาวิเคราะห์เปรียบเทียบต้นทุนต่อหน่วยและต้นทุนต่อหัวประชากรของเครือข่ายหน่วยบริการปฐมภูมิ(NPCUs)ระหว่างโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่เป็นแม่ข่ายกับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่เป็นลูกข่ายในสังกัด สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดพัทลุง ปีงบประมาณ 2567

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์เปรียบเทียบต้นทุนต่อหน่วยและต้นทุนต่อหัวประชากรของเครือข่ายหน่วยบริการปฐมภูมิระหว่างโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่เป็นแม่ข่ายกับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่เป็นลูกข่าย ที่จดทะเบียนเครือข่ายหน่วยบริการปฐมภูมิตามพระราชบัญญัติระบบสุขภาพปฐมภูมิ พ.ศ. 2562 ในสังกัดสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดพัทลุง ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2567 กลุ่มตัวอย่าง 52 แห่งจากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลทั้งหมด 81 แห่ง ได้มาจากการสุ่มแบบมีระบบ เก็บรวบรวมข้อมูลจากแหล่งข้อมูลทุติยภูมิของปีงบประมาณ 2567 ในมุมมองของผู้ให้บริการ ได้แก่ข้อมูลบริการจากระบบฐานข้อมูล HDC ข้อมูลทางการเงินจากงบทดลองในการบัญชีคงค้างของปีงบประมาณ 2567 ผลการวิจัยพบว่า โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่เป็นแม่ข่ายมีต้นทุนต่อหน่วยเฉลี่ย  237.51 บาท (S.D.= 88.09) ต่ำกว่าโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่เป็นลูกข่ายที่มีต้นทุนต่อหน่วยเฉลี่ย 314.71 บาท (S.D.= 132.74)  เมื่อเปรียบเทียบต้นทุนต่อหน่วยระหว่างโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่เป็นแม่ข่ายกับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่เป็นลูกข่ายพบว่าต้นทุนต่อหน่วยของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่เป็นแม่ข่ายต่ำกว่าต้นทุนต่อหน่วยของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพที่เป็นลูกข่ายอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05  (t=-2.45,p=.018) ซึ่งเป็นผลมาจากการเพิ่มศักยภาพในการให้บริการด้วยการที่มีแพทย์เวชศาสตร์ครอบครัวและทีมสหสาขาวิชาชีพมาร่วมจัดบริการทำให้ประชาชนมารับบริการมากขึ้น ในขณะที่ต้นทุนต่อหัวประชากรของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่เป็นแม่ข่ายมีต้นทุนต่อหัวประชากรเฉลี่ย 1,385.11 บาท (S.D.= 564.02) ส่วนโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่เป็นลูกข่ายที่มีต้นทุนต่อหัวประชากรเฉลี่ย 1,097.58 บาท (S.D.= 367.45) เมื่อเปรียบเทียบต้นทุนต่อหัวประชากรระหว่างโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่เป็นแม่ข่ายกับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่เป็นลูกข่ายพบว่าต้นทุนต่อหัวประชากรของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่เป็นแม่ข่ายสูงกว่าต้นทุนต่อหน่วยของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพที่เป็นลูกข่ายอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05  (t=2.15,p=.03) ซึ่งเป็นต้นทุนที่เกิดจากการที่มีทีมจากโรงพยาบาลมาสนับสนุนร่วมจัดบริการ ข้อมูลเหล่านี้สามารถนำไปใช้เป็นข้อมูลประกอบการพิจารณาวางแผนจัดสรรทรัพยากรให้เกิดประสิทธิภาพ เป็นธรรม และให้มีความสอดคล้องกับภาระกิจของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล  ซึ่งจะเกิดผลดีต่อการพัฒนาสุขภาพโดยรวมของประชาชนต่อไป