แนวทางการพัฒนาการบริหารสถานศึกษาตามหลักธรรมาภิบาลของสถานศึกษา  สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาขอนแก่น เขต 3

คมกริช ศรีอุทธา; สมศักดิ์  ภูมิกอง; ธนาศักดิ์  ศิริปุณยนันท์

ผู้แต่ง

คมกริช ศรีอุทธา คณะศึกษาศาสตร์และศิลปะศาสตร์, วิทยาลัยบัณฑิตเอเชีย, ขอนแก่น, ประเทศไทย
สมศักดิ์ ภูมิกอง คณะศึกษาศาสตร์และศิลปะศาสตร์, วิทยาลัยบัณฑิตเอเชีย, ขอนแก่น, ประเทศไทย
ธนาศักดิ์ ศิริปุณยนันท์ คณะศึกษาศาสตร์และศิลปะศาสตร์, วิทยาลัยบัณฑิตเอเชีย, ขอนแก่น, ประเทศไทย

คำสำคัญ:

แนวทาง, การบริหารสถานศึกษาตามหลักธรรมาภิบาล, สภาพปัจจุบัน, สภาพที่พึงประสงค์

บทคัดย่อ

การวิจัยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) สภาพปัจจุบัน สภาพที่พึงประสงค์และความต้องการจำเป็นการบริหารสถานศึกษาตามหลักธรรมาภิบาลของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาขอนแก่น เขต 3 และ 2) แนวทางการพัฒนาการบริหารสถานศึกษาตามหลักธรรมาภิบาลของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาขอนแก่น เขต 3 โดยการวิจัยแบ่งออกเป็น 2 ระยะ คือ ระยะที่ 1 สภาพปัจจุบัน สภาพที่พึงประสงค์และความต้องการ จากกลุ่มตัวอย่างเป็นผู้บริหารสถานศึกษาและครู จำนวน 297 คน จากการเปิดตารางของเครจซี่และมอร์แกน เครื่องมือคือแบบสอบถาม แบบสอบถามมาตรประมาณค่า 5 ระดับ โดยได้ค่าดัชนีความสอดคล้อง 0.80-1.00 ค่าอำนาจจำแนกรายข้อของแบบสอบถามสภาพปัจจุบันสภาพที่พึงประสงค์ คือ 0.40-0.86 และค่าความเชื่อมั่น คือ 0.96 ระยะที่ 2 แนวทางการพัฒนาการบริหารสถานศึกษาตามหลักธรรมาภิบาล แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง แบบประเมินความเหมาะสมและความเป็นไปได้ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ดัชนีลำดับความสำคัญของความต้องการจำเป็น (PNImodified) และการวิเคราะห์เนื้อหา โดยผู้ทรงคุณวุฒิที่มีความรู้เรื่องธรรมาภิบาลในสถานศึกษา จำนวน 9 คน โดยวิธีเลือกแบบเฉพาะเจาะจง ผลการประเมินความเหมาะสมและความเป็นได้ ของแนวทางอยู่ในระดับมากที่สุด ผลการวิจัยพบว่า 1. สภาพปัจจุบัน สภาพที่พึงประสงค์ และความต้องการจำเป็นการบริหารสถานศึกษาตามหลักธรรมาภิบาลของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาขอนแก่น เขต 3 พบว่า สภาพปัจจุบัน โดยรวมอยู่ในระดับมาก (x̄ = 4.10) และเมื่อพิจารณาเป็นรายด้านพบว่า ทุกด้านอยู่ในระดับมาก ด้านที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุดคือ ด้านหลักประสิทธิผล (x̄ = 4.29) และด้านที่มีค่าเฉลี่ยต่ำสุด คือ ด้านหลักความเสมอภาค (x̄ = 3.39) สภาพที่พึงประสงค์การบริหารสถานศึกษาตามหลักธรรมาภิบาลของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาขอนแก่น เขต 3 โดยรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (x̄ = 4.80) และเมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน พบว่า ทุกด้านอยู่ในระดับมากที่สุด ด้านที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุดคือ ด้านหลักความเสมอภาค (x̄= 4.87) และด้านที่มีค่าเฉลี่ยต่ำสุด คือ ด้านหลักการมีส่วนร่วม (x̄= 4.75) ความต้องการจำเป็นการบริหารสถานศึกษาตามหลักธรรมาภิบาลในสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาขอนแก่น เขต 3 เรียงลำดับความต้องการจำเป็นจากมากไปหาน้อย ได้แก่ ด้านหลักความรับผิดชอบ (PNImodified = 0.154) ด้านหลักความโปร่งใส (PNImodified = 0.124) ด้านหลักประสิทธิผล (PNImodified = 0.119) ด้านหลักนิติธรรม (PNImodified = 0.116) ด้านหลักการมีส่วนร่วม (PNImodified = 0.112) และด้านหลักความเสมอภาค (PNImodified = 0.109)ตามลำดับ 2. แนวทางการพัฒนาการบริหารสถานศึกษาตามหลักธรรมาภิบาลของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาขอนแก่น เขต 3 ประกอบด้วย 6 ด้าน ได้แก่ 1) ด้านหลักความรับผิดชอบจำนวน 3 แนวทาง 2) ด้านหลักความโปร่งใส จำนวน 3 แนวทาง 3) ด้านหลักประสิทธิผล จำนวน 3 แนวทาง 4) ด้านหลักนิติธรรม จำนวน 3 แนวทาง ด้านหลักการมีส่วนร่วม จำนวน 3 แนวทาง และ 5) ด้านหลักความเสมอภาค จำนวน 3 แนวทาง รวมทั้งหมด 18 แนวทาง มีความเหมาะสมอยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ (x̄= 4.83) และความเป็นไปได้อยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ (x̄= 4.75)

เอกสารอ้างอิง

กมลพรรณ พึ่งดวง. (2560). การบริหารตามหลักธรรมาภิบาลกับประสิทธิผลของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสมุทรสาคร [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศิลปากร].

เกรียงไกร เจริญธนาวัฒน์. (2548). หลักความเสมอภาค. สืบค้นจาก http://public-law.net/publaw/view.aspx?id=657

จุฑากาญจน์ เก่งกสิกิจ. (2564). การใช้หลักธรรมาภิบาลของผู้บริหารสถานศึกษาในสหวิทยาเขตธรรมจักร สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 5 [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศิลปากร].

ปรัชญา เวสารัชช์. (2554). หลักการจัดการศึกษา. กรุงเทพฯ: ภาพพิมพ์.

พชรมน ซื่อตรง. (2562). การบริหารงานตามหลักธรรมาภิบาลของสถานศึกษา สังกัดสถาบันการอาชีวศึกษาภาคกลาง 5 [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช].

วิภาส ทองสุทธิ. (2551). การบริหารจัดการที่ดี. กรุงเทพฯ: อินทภาษ.

สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.). (2555). หลักธรรมาภิบาลของการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดี. กรุงเทพฯ: คณะรัฐมนตรีและราชกิจจานุเบกษา. https://dl.parliament.go.th/handle/20.500.13072/387022

สุภัทสรานันท์ โพธิ์กัน. (2561). การบริหารสถานศึกษาโดยใช้หลักธรรมาภิบาลของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 1 กลุ่ม 3 [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยบูรพา].

เสน่ห์ จุ้ยโต. (2557). มิติใหม่การบริหารธรรมาภิบาลขององค์การปกครองส่วนท้องถิ่น. นนทบุรี: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.

อังคาร จิตรุกุลณี. (2561). การบริหารตามหลักธรรมาภิบาลของผู้บริหารสถานศึกษากลุ่มสหวิทยาเขตสตาร์บุษ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 17 [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยกรุงเทพธนบุรี].

Engdaw, B. D. (2021). Decentralization and good governance [Unpublished master’s thesis, Bahir Dar University]. Ethiopia.