การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อพัฒนาคุณลักษณะจิตอาสา และความรับผิดชอบต่อสังคมเชิงพุทธของนักเรียน โรงเรียนในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษามหาสารคาม

ปริญญ์รดา   อุทัยสา; นิรัช เรืองแสน; เฉลิมเกียรติ ดุลสัมพันธ์

ผู้แต่ง

ปริญญ์รดา อุทัยสา มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
นิรัช เรืองแสน มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
เฉลิมเกียรติ ดุลสัมพันธ์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

คำสำคัญ:

รูปแบบการจัดการเรียนรู้, จิตอาสาเชิงพุทธ, ความรับผิดชอบต่อสังคม

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงพัฒนา (R&D) ที่มีวัตถุประสงค์ 4 ประการ คือ 1) ศึกษาสภาพปัญหาและแนวทางในการพัฒนาการจัดการเรียนรู้ 2) พัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ 3) ทดลองใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ที่พัฒนาแล้ว และ 4) ศึกษาผลลัพธ์ของการใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อพัฒนาคุณลักษณะจิตอาสาและความรับผิดชอบต่อสังคมเชิงพุทธของนักเรียนในโรงเรียนสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษามหาสารคาม ในระยะที่ 1 กลุ่มตัวอย่างคือ นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 จำนวน 331 คนจากโรงเรียนผดุงนารี และครูสอนกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรมจำนวน 10 คนจาก 5 โรงเรียน โดยใช้แบบสอบถามในการเก็บข้อมูล และวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ x̄ และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน พร้อมกับวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ์ ระยะที่ 2 มีการสนทนากลุ่มผู้เชี่ยวชาญจำนวน 10 คนเพื่อประเมินรูปแบบ ระยะที่ 3 ได้ทดลองใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้กับนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 จำนวน 30 คน โดยใช้การทดสอบความรู้ ทักษะ และเจตคติ ระยะที่ 4 ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียร่วมประเมินประสิทธิภาพ ประสิทธิผล และผลกระทบของรูปแบบการจัดการเรียนรู้ ผลการวิจัยพบว่ารูปแบบการจัดการเรียนรู้ที่พัฒนาขึ้นมีผลเพิ่มพูนความรู้ (x̄ = 4.25) ทักษะ (x̄ = 4.09) และเจตคติ (x̄ = 4.08) ที่เกี่ยวกับจิตอาสาและความรับผิดชอบต่อสังคมเชิงพุทธได้อย่างมีนัยสำคัญ โดยรูปแบบการจัดการเรียนรู้มีผลโดยรวมในระดับมาก (x̄ = 4.05) ด้านประสิทธิภาพ (x̄ = 4.13) และผลกระทบ (x̄ = 4.33) แสดงให้เห็นว่ารูปแบบนี้ประสบความสำเร็จในการพัฒนาคุณลักษณะที่ต้องการในตัวนักเรียน

เอกสารอ้างอิง

Brown, L. (2018). The impact of experiential learning on students' social responsibility. Journal of Educational Research, 112(3).

Brown, L. (2020). The role of experiential learning in fostering social responsibility and volunteerism among high school students. Educational Review, 72(4), 495-510.

Dewey, J. (2019). Experience and education. Kappa Delta Pi.

Kaewketpong, P. (2024). Humanities and environmental ethics: Bridging cultural studies and sustainability. Journal of Exploration in Interdisciplinary Methodologies (JEIM), 1(2), 1–8. https://so19.tci-thaijo.org/index.php/JEIM/article/view/625

Kolb, D. A. (2020). Experiential learning: Experience as the source of learning and development. Pearson Education.

Lave, J., & Wenger, E. (2021). Situated learning: Legitimate peripheral participation. Cambridge University Press.

Lee, K., Kim, J., & Park, S. (2021). Enhancing student engagement and social responsibility through integrated volunteer activities in the curriculum. International Journal of Educational Development, 85.

Sarasean, T. (2024). Challenges and opportunities: Reforming the Thai education system for global competitiveness. Journal of Exploration in Interdisciplinary Methodologies (JEIM), 1(3), 25–35. https://so19.tci-thaijo.org/index.php/JEIM/article/view/741

Smith, J., Brown, L., & Zhang, Y. (2019). Integrating moral education into the curriculum: A study of the impact on students' volunteerism and social responsibility. Journal of Educational Research, 112(3).

Uthaphan, P. (2024). Foundations of thought: The role of western philosophy in shaping modern educational practices. Journal of Exploration in Interdisciplinary Methodologies (JEIM), 1(2), 33–41. https://so19.tci-thaijo.org/index.php/JEIM/article/view/629

Zhang, Y. (2021). Developing volunteerism and social responsibility skills through practical activities: Insights from high school education. Journal of Applied Education Studies, 7(2).

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2552). แนวทางการจัดการเรียนรู้กรุงเทพมหานคร. โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด.